Bacteriën kunnen resistent worden tegen de werking van antibiotica, zodat ze niet meer gedood kunnen worden door deze geneesmiddelen. Deze resistentie is een belangrijk probleem geworden in de gezondheidzorg. Elk jaar sterven er in Europa immers ongeveer 33.000 mensen ten gevolge van een infectie met antibioticaresistente bacteriën. In België zijn dit naar schatting 530 overlijdens per jaar1. Het ongepast gebruik van antibiotica is een belangrijke oorzaak van het ontwikkelen van antibioticaresistentie door bacteriën. Daarom moet het gebruik van antibiotica goed opgevolgd en waar nodig bijgestuurd worden2.
Uit de resultaten van studie omtrent antibioticaverbruik in Belgische acute ziekenhuizen uit 2017 blijkt dat op elk moment naar schatting 28.1% van de patiënten in een acuut ziekenhuis behandeld worden met minstens één antibioticum. Dit cijfer is het hoogst in universitaire, algemene ziekenhuizen (30.8%) en op intensieve zorgen (52.7%). Dit is te verwachten aangezien in universitaire, algemene ziekenhuizen en op intensieve zorgen meer patiënten met een zwaardere problematiek liggen. De prevalentie in alle deelnemende Europese ziekenhuizen was 30.5% (spreiding tussen Europese landen: 15.9-55.6%)3.
In de onderstaande figuur4 wordt voor de periode 2012-2017 het mediane antibioticaverbruik getoond per type van ziekenhuis. Men stelt vast dat het mediane antibioticaverbruik overheen de tijd vrij stabiel blijft, maar er is wel een grote variatie tussen ziekenhuizen.
Om resistentie tegen antibiotica te beperken, moet onnodig gebruik van antibiotica vermeden worden. Indien een behandeling met antibiotica noodzakelijk is, dan is het volgens de richtlijnen aangeraden om antibiotica te gebruiken met een nauw spectrum (enkel werkzaam tegen een specifieke groep van bacteriën). Zo kunnen breedspectrum antibiotica bewaard worden voor gecompliceerde gevallen waar nauwspectrum antibiotica niet voldoende zijn of niet meer werken. Desondanks blijft het gebruik van breedspectrum antibiotica hoog (ongeveer 30% van het totale antibioticaverbruik in België, spreiding tussen Europese landen: 16-62%5. De grote variatie in antibioticaverbruik tussen acute ziekenhuizen en het hoge verbruik van breedspectrum antibiotica zijn aandachtspunten voor verbetering. Het KCE schreef een aantal aanbevelingen omtrent een effectiever antibioticabeleid in België. Meer informatie hierover kan u op hun website terugvinden.
[1] Cassini A, Högberg LD, Plachouras D, Quattrocchi A, Hoxha A, Simonsen GS, et al. Attributable deaths and disability-adjusted life-years caused by infections with antibiotic-resistant bacteria in the EU and the European Economic Area in 2015: a population-level modelling analysis. Lancet Infect Dis 2019;19(1):56-66.
[2] OESO (2018), Stemming the Superbug Tide: Just A Few Dollars More, OECD Publishing, Parijs. Beschikbaar via: https://doi.org/10.1787/9789264307599-en
[3] Plachouras D, Karki T, Hansen S, Hopkins S, Lyytikainen O, Moro ML, et al. Antimicrobial use in European acute care hospitals: results from the second point prevalence survey (PPS) of healthcare-associated infections and antimicrobial use, 2016 to 2017. Euro Surveill 2018;23(46). doi: 10.2807/1560-7917.
[4] Bron: Belgian Hospitals - Surveillance of Antimicrobial Consumption, Sciensano
[5] In België wordt het antibioticaverbruik opgevolgd op basis van een nationale surveillance (BeH-SAC: Belgian Hospitals – Surveillance of Antimicrobial Consumption). Meer informatie over deze surveillance kan teruggevonden worden via http://www.nsih.be/surv_gm/introduction_nl.asp en www.healthstat.be.