Laatst bijgewerkt: 07 juni 2021

Het pilootproject “For K” voorziet per Hof van Beroep in de uitbouw van een zorgtraject specifiek voor jongeren met een psychiatrische problematiek die onder een justitiële maatregel vallen.[1]

156 bedden voor justitiële jongeren met psychiatrische problematiek

Er werden intensieve behandeleenheden gecreëerd voor jongeren die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd (MOF) of voor jongeren met een verontrustende opvoedingssituatie (VOS).

Bovendien beschikt elk project over een aantal K-crisisbedden die niet worden gerekend bij het aantal erkende K-bedden.

AANTAL BEDDEN PER HOF VAN BEROEP IN HET KADER VAN HET PROJECT "FOR-K"[2]

 

In Brussel wordt dit aanbod aangevuld met een vorm van Beschut Wonen (8 plaatsen) voor justitiële adolescenten met een psychiatrische problematiek.

 

^{[1] Meer informatie over het aanbod, gebruik en de behoefte aan deze behandeleenheden kan u terugvinden in deze publicatie van het KCE}

^{[2] Bron: Dienst Psychosociale gezondheidszorg, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van Voedselketen en Leefmilieu}

Laatst bijgewerkt: 31 maart 2021

In 2013 verbleven nog 1.169 geïnterneerden in een Belgische gevangenis. Inmiddels is dit aantal gedaald tot 609.

Internering is een juridische veiligheidsmaatregel die wordt uitgesproken door de strafrechter voor personen met een psychische aandoening die een misdaad pleegden maar over wie de strafrechter oordeelt dat zij geen controle hadden over hun daden en bovendien een gevaar vormen voor de maatschappij. Deze strafrechtelijke interneringsmaatregel mag niet verward worden met de burgerrechtelijke gedwongen opname, waarin er geen sprake is van een misdrijf.

Het was jarenlang een gangbare praktijk dat geïnterneerden voor onbepaalde duur verbleven in de psychiatrische afdelingen van penitentiaire inrichtingen of zelfs van gewone gevangenissen. Omdat de zorg op deze plaatsen ontoereikend was, werd België regelmatig op de vingers getikt door het Europees Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing. Uiteindelijk liep de Belgische Staat meerdere veroordelingen op uitgesproken door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Daling van 1.169 naar 609 geïnterneerden in Belgische gevangenissen sinds 2013

Onder deze Europese druk investeerden de overheden in forensische zorg en kwamen, na een nieuwe investeringsronde van de ministers van Justitie en Volksgezondheid, de zogenaamde “Masterplannen” tot stand.

In het ‘Masterplan Internering’ wordt aandacht besteed aan de forensisch psychiatrische zorg. Hierin staat namelijk dat elke geïnterneerde persoon recht heeft op een plaats in een aangepaste structuur. Daarom werd er geïnvesteerd in de oprichting van Forensische Psychiatrische Centra (FPC). Een FPC staat in voor de opvang van geïnterneerden in een forensisch zorgtraject gerealiseerd in netwerken. Hierbij werken de forensisch psychiatrische centra samen met reguliere psychiatrische ziekenhuizen (PZ).

In 2014 werd in Gent het eerste FPC, dat plaats biedt aan 264 mannelijke patiënten, in gebruik genomen. Drie jaar later, in 2017, opende een tweede FPC in Antwerpen waar 182 patiënten terecht kunnen waarvan 18 vrouwelijke.

Het Waalse Gewest telt 2 FPC, één te Paifve en één in Waver telkens goed voor 250 plaatsen.

Tenslotte wordt voorzien in de oprichting van een “Long Stay” FPC te Aalst dat kan instaan voor de opvang van 120 geïnterneerden .

Voor geïnterneerde vrouwen, met zowel een high-risk[1] als een high-security[2] profiel, werd in het psychiatrisch centrum Sint-Jan-Baptist te Zelzate de speciale eenheid Levanta opgericht. Levanta biedt plaats aan 20 geïnterneerde vrouwen waarvan 2 crisisbedden. Ook in Hôpital Psychiatrique du Beau Vallon in Saint-Servais en in Le Chêne aux Haies te Bergen met respectievelijk een speciale eenheid van 11 en 20 bedden kunnen zulke patiënten opgevangen worden.

De overige voorzieningen voor geïnterneerden in de reguliere PZ vallen eerder onder de noemer “Medium Risk / Medium Security”. Zij ontvangen voor de opvang van deze geïnterneerden een personeelsupgrade.

OVERZICHT FORENSISCH PSYCHIATRISCHE ZORG IN BELGIË

 

 

 AANTAL BEDDEN IN PZ GERESERVEERD VOOR EEN SPECIFIEKE DOELGROEP PER HOF VAN BEROEP[3]

Ook in psychiatrische verzorgingstehuizen (PVT) en initiatieven voor beschut wonen (IBW) wordt een personeelsupgrade voor een aantal bedden of plaatsen toegekend voor de opvang van geïnterneerden.

AANTAL BEDDEN IN PSYCHIATRISCHE VERZORGINGSTEHUIZEN (PVT) EN INITIATIEVEN BESCHUT WONEN (IBW) VOOR DE OPVANG VAN GEÏNTERNEERDEN PER HOF VAN BEROEP[3]

Tenslotte wordt er een ambulant zorgaanbod voor geïnterneerden voorzien:

• Outreaching is een specifieke vorm van extramurale opvolging en kan zich situeren vóór een ziekenhuisopname (Psychiatrische afdeling van een gevangenis, Inrichting ter Bescherming van de Maatschappij) of erna (ambulant zorgnetwerk).

• Een mobiel team ‘Zorgtraject voor geïnterneerden’ moet aansturen op integratie in de reguliere zorg en stelt voor elke geïnterneerde een zorgplan op maat op in samenwerking met justitie. Het team zorgt voor oriënteringsadvies, verzorgt de follow-up en geeft ondersteuning aan partners in de gezondheidszorg, bij justitie, … De Hoven van Beroep van Gent, Antwerpen, Brussel (N en F), Bergen en Luik hebben elk 1 voltijds coördinator aangesteld.

• Een Fact-team (Flexible Assertive Community Treatment) richt zich op mensen met een ernstige psychiatrische aandoening en biedt behandeling en begeleiding op verschillende hersteldomeinen door het verminderen van psychische en somatische symptomen, het bevorderen van maatschappelijk functioneren en sociale participatie en het realiseren van persoonlijk herstel en levenskwaliteit.

AANTAL VTE IN DE AMBULANTE ZORG VOOR GEÏNTERNEERDEN PER HOF VAN BEROEP[3]

Naast zorgvoorzieningen buiten de muren van de gevangenis, werden initiatieven ontwikkeld om de kwaliteit van de zorg in de psychiatrische afdelingen van een gevangenis te verhogen en werd de interneringswet aangepast waarbij voorzien wordt in een flexibelere gerechtelijke en uitvoeringsprocedure die beter aansluit bij de specifieke zorgnoden van geïnterneerden.

 

^{[1] Risico op recidive}

^{[2] Nood aan beveiliging}

^{[3] Bron: Dienst Psychosociale gezondheidszorg, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van Voedselketen en Leefmilieu}