Soorten hospitalisatie

In de psychiatrische zorg is het mogelijk dat een patiënt wordt opgenomen in een psychiatrische dienst waarbij de patiënt dag en nacht verblijft in de instelling. Men spreekt hier van een residentiële hospitalisatie. Daarnaast is het mogelijk dat een patiënt enkel overdag of enkel ’s nachts in de instelling verblijft. Dit noemt men een partiële hospitalisatie.

SOORTEN BEDDEN VOOR RESIDENTIËLE HOSPITALISATIE 

Psychiatrische instellingen worden vaak ingedeeld in verschillende eenheden in functie van de aangeboden therapie of pathologie. In elke eenheid zijn een aantal erkende bedden beschikbaar met een specifieke kenletter die het type aangeboden zorg weerspiegelt:

• Bedden voor acute zorg (kenletter A): De dienst neuro-psychiatrie voor observatie en behandeling (dag en nacht) van volwassen patiënten met nood aan dringende hulp;

• Bedden voor chronische zorg (kenletter T): De dienst neuro-psychiatrie voor behandeling (dag en nacht) van langdurige en chronische problematiek bij volwassenen, gericht op de sociale weder aanpassing. In deze publicatie worden de bedden voor de neuro-psychiatrische behandeling van geriatrische patiënten (kenletter Tg) in deze categorie meegerekend;

• Bedden voor gespecialiseerde zorgen (kenletter Sp 6): Gespecialiseerde dienst voor behandeling en revalidatie bestemd voor patiënten met psychogeriatrische en chronische aandoeningen;

• Bedden voor intensieve zorg (kenletter IBE: pilootproject sinds 2009): Intensieve behandelingseenheid voor sterk gedragsgestoorde en/of agressieve volwassen patiënten.

De openbare PZ in Geel en Lierneux beschikken eveneens over bedden en plaatsen voor ‘Gezinsplaatsing of psychiatrische gezinsverpleging’(kenletter Tf). Deze zijn atypisch voor het Belgische ziekenhuislandschap en worden in deze publicatie buiten beschouwing gelaten.

AANTAL ERKENDE BEDDEN VOOR RESIDENTIËLE HOSPITALISATIE PER GEWEST EN PER TYPE ZORG (01/01/2020)

Bovenstaande cijfers geven het aantal psychiatrische bedden voor volwassenen weer in absolute aantallen. Men kan observeren dat PAAZ voornamelijk bestaan uit bedden voor acute zorg (kenletter A).

Verder ziet men een grote discrepantie tussen de verschillende gewesten. Wanneer de cijfers echter worden weergegeven in functie van het aantal inwoners, stellen we vast dat het contrast tussen de gewesten minder groot is maar dat het Vlaamse Gewest nog steeds de koploper is met 138 bedden per 100.000 inwoners. Gemiddeld tellen we in België 130 residentiële bedden in PZ en PAAZ samen per 100.000 inwoners.

AANTAL ERKENDE BEDDEN VOOR RESIDENTIËLE HOSPITALISATIE PER 100.000 INWONERS PER GEWEST (01/01/2020)

Gemiddeld tellen we in België 130 residentiële bedden in PZ en PAAZ samen per 100.000 inwoners

Het aantal bedden en de spreiding ervan is historisch gegroeid. Om een gelijkmatige spreiding te bewerkstelligen werden er door de federale overheid programmatiecriteria ingevoerd.

AANTAL BEDDEN VOORZIEN IN PROGRAMMATIE EN AANTAL ERKENDE BEDDEN  VOOR RESIDENTIËLE HOSPITALISATIE PER GEWEST (01/01/2020)[1]

De programmatie wordt enkel in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest overschreden en dit in de PAAZ voor A-bedden.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft meer residentiële bedden voor acute zorg (kenletter A) in PAAZ per 1.000 inwoners dan voorzien volgens het programmatiecriterium. Het gewest heeft echter minder residentiële bedden voor acute zorg (kenletter A) per 1.000 inwoners in PZ wat atypisch is voor het algemeen aanbod aan psychiatrische ziekenhuisbedden.

Het totaal aantal psychiatrische bedden voor volwassenen in PZ en PAAZ voor residentiële hospitalisatie schommelt zeer weinig doorheen de tijd. Wanneer we de laatste 20 jaar bekijken, stellen we een status quo vast in het Waalse Gewest, een stijging van 9,3 % in het Vlaamse Gewest en van 24,0 % in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest.

EVOLUTIE VAN HET AANTAL ERKENDE BEDDEN VOOR RESIDENTIËLE HOSPITALISATIE IN PZ EN PAAZ

Wanneer we de evolutie van het aantal bedden per type zorg bekijken, stellen we vast dat er een verschuiving plaatsvond van bedden voor chronische zorg naar bedden voor acute zorg vanaf 2015. Dit weerspiegelt de inspanningen in het kader van de hervormingen in de geestelijke gezondheidszorg. Hier werd bepaald dat er geen nieuwe bedden kunnen gecreëerd worden zonder de afbouw van het ter beschikking stellen van andere bedden.

EVOLUTIE VAN HET AANTAL ERKENDE BEDDEN  VOOR RESIDENTIËLE HOSPITALISATIE PER TYPE ZORG IN PZ EN PAAZ

SOORTEN BEDDEN EN PLAATSEN VOOR PARTIËLE HOSPITALISATIE

Bij partiële hospitalisatie wordt een onderscheid gemaakt tussen de volgende types van bedden en plaatsen:

• Plaatsen voor acute zorg voor daghospitalisatie (kenletter a1): De dienst neuro-psychiatrie voor observatie en behandeling voor daghospitalisatie van volwassen patiënten met nood aan dringende hulp;

• Bedden voor acute zorg voor nachthospitalisatie (kenletter a2): De dienst neuro-psychiatrie voor observatie en behandeling voor nachthospitalisatie van volwassen patiënten met nood aan dringende hulp;

• Plaatsen voor chronische zorg in daghospitalisatie (kenletter t1): De dienst neuro-psychiatrie voor daghospitalisatie voor volwassenen met een langdurige en chronische problematiek;

• Bedden voor chronische zorg in nachthospitalisatie (kenletter t2): De dienst neuro-psychiatrie voor nachthospitalisatie voor volwassenen met een langdurige en chronische problematiek.

De diensten voor partiële hospitalisatie zijn vooral gesitueerd in PZ. In PAAZ worden er geen bedden voor nachthospitalisatie aangeboden met uitzondering van 2 bedden voor acute zorg in nachthospitalisatie (a2-bedden) in het Vlaamse Gewest. Inzake daghospitalisatie worden er in de PAAZ vooral diensten voor acute zorg (a1-bedden) aangeboden. Er is slechts één PAAZ in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest die 17 plaatsen voor chronische zorg in daghospitalisatie (t1-bedden) aanbiedt.

AANTAL ERKENDE BEDDEN OF PLAATSEN VOOR PARTIËLE HOSPITALISATIE PER GEWEST EN PER TYPE ZORG (01/01/2020)

Doorheen de jaren stellen we een lichte daling vast in het aanbod van plaatsen in nachthospitalisatie. Het aantal plaatsen voor acute daghospitalisatie (a1) neemt duidelijk toe. In de praktijk vertaalt zich dat in een evolutie van het aanbod van eerder chronische zorg naar acute behandeling of dagtherapie.

EVOLUTIE VAN HET AANTAL ERKENDE BEDDEN VOOR PARTIËLE HOSPITALISATIE PER TYPE ZORG IN PZ EN PAAZ

In verhouding tot het bevolkingsaantal worden er meer plaatsen voor partiële hospitalisatie aangeboden in het Vlaamse Gewest en dit zowel voor dag- als voor nachthospitalisatie. Het aanbod aan zowel dag als nachthospitalisatie ligt in het Waalse Gewest het laagst.

AANTAL ERKENDE BEDDEN OF PLAATSEN VOOR PARTIËLE HOSPITALISATIE PER 100.000 INWONERS PER GEWEST (01/01/2020)

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stellen we vast dat er meer bedden en/of plaatsen voor dag- en nachthospitalisatie worden voorzien in PAAZ dan beschreven volgens de programmatiecijfers. Daarentegen zijn er in PZ slechts minder dan de helft van de bedden en/of plaatsen erkend dan beschreven volgens de programmatiecijfers.

AANTAL  BEDDEN VOORZIEN IN PROGRAMMATIE EN AANTAL ERKENDE BEDDEN VOOR PARTIËLE HOSPITALISATIE IN DAG- EN NACHTHOSPITALISATIE PER GEWEST (01/01/2020)[1]

^{[1] Meer informatie over de programmatiecijfers: Cijfers programmatie ziekenhuisbedden en Toelichtingsnota programmatie ziekenhuisbedden}