1. Kernboodschappen
- Er waren twee golven van COVID-19 in 2020 met 19.840 sterfgevallen, in 2021 waren er drie golven met 8.560 sterfgevallen en in 2022 waren er vier golven met 4.977 sterfgevallen. Het aantal golven neemt toe met de tijd, maar de intensiteit van de golven neemt elk jaar af.
- De eerste golf van COVID-19 had de hoogste dagelijkse sterftepiek met 324 COVID-19-doden op één dag.
- De meeste sterfgevallen als gevolg van COVID-19 vonden plaats bij mensen van 75 jaar en ouder.
2. COVID-19-sterfte
De COVID-19-sterfte wordt voortdurend opgevolgd
Gezien de constant evoluerende situatie, worden sterftecijfers regelmatig bijgewerkt op de website van Sciensano. Meer specifiek zijn de volgende bronnen beschikbaar:
- Dynamisch dashboard Epistat
- Wekelijkse epidemiologisch bulletin: Publicatie op vrijdag, presentatie van de indicatoren per regio en per provincie voor de COVID-19 sterfte en van de indicatoren rond de monitoring van de sterfte door alle oorzaken.
- Open data zijn beschikbaar.
- Veelgestelde vragen worden beantwoord in een specifiek document.
33 382 sterfgevallen als gevolg van COVID-19 zijn gemeld tussen 2020 en 2022
De eerste COVID-19-dode in België vond plaats op 7 maart 2020. Op 31 december 2020 werden in België 19 840 sterfgevallen gemeld, wat neerkomt op een bruto COVID-19 cumulatief sterftecijfer van 1 725 per miljoen inwoners. Tijdens het jaar 2021 werden in totaal 8 560 COVID-19-sterfgevallen gemeld, wat neerkomt op een bruto cumulatieve sterfte van 743 per miljoen inwoners. In 2022 zijn in totaal 4 977 COVID-19- sterfgevallen gemeld, wat neerkomt op een bruto cumulatief sterftecijfer van 430 per miljoen inwoners.
De eerste golf van de epidemie vond plaats in België van 1 maart tot 21 juni 2020 en het dagelijkse aantal COVID-19-sterfgevallen bereikte een piek met 324 sterfgevallen op 8 april 2020.
De tweede golf van de epidemie begon op 31 augustus 2020 tot 14 februari 2021. Tijdens deze golf bedroeg het hoogst geregistreerde aantal COVID-19-sterfgevallen per dag 219 op 10 november 2020. De periode tussen de twee eerste golven is gedefinieerd als een "interwave"-periode.
De derde golf vond plaats van 15 februari tot 27 juni 2021 met een piek van dagelijkse COVID-19-sterfgevallen van 50 op 19 april 2021.
De vierde golf begon op 4 oktober 2021 en eindigde op 26 december 2021. Op 30 november 2021 werd het hoogste dagelijkse aantal COVID-19 sterfgevallen geregistreerd met 61 sterfgevallen op die dag. De periode tussen wave 3 en 4 is gedefinieerd als een "interwave"-periode.
De vijfde golf is gedefinieerd als de periode vanaf 27 december 2021 tot 27 februari 2022; de piek van het aantal geregistreerde sterfgevallen met 66 sterfgevallen werd bereikt op 10 februari.
De zesde golf vond plaats van 28 februari 2022 tot 29 mei 2022; het hoogste aantal geregistreerde COVID-19- sterfgevallen was op 8 april met 36 doden.
De zevende golf begon op 30 mei 2022 en eindigde op 11 september 2022; het hoogste aantal geregistreerde COVID-19- sterfgevallen was op 24 juli en op 16 augustus met 18 doden.
De achtste golf is de periode van 12 september 2022 tot 20 november 2022; de piek van dagelijks geregistreerde COVID-19- sterfgevallen met 15 doden per dag werd bereikt op 11 en 20 oktober.
De negende golf begon op 21 november 2022, de einddatum is nog niet bekend.
Na de 3e golf (van de 4e tot de 9e) zijn er geen interwave-perioden duidelijk waargenomen.
Bron: COVID-19-sterftedatabase, Sciensano
*het gewest van overlijden wordt gebruikt als proxy indien onbekend
De meeste COVID-19 sterfgevallen vonden plaats bij mensen van 75 jaar en ouder
In 2020 was meer dan de helft (52%) van de overledenen ouder dan 85 jaar, in 2021 is dit aantal gedaald met 37%. Het is opnieuw gestegen tot 47% in 2022.
- 2020
- 2021
- 2022
Aantal COVID-19-sterfgevallen volgens leeftijdsgroep en geslacht, 2020, België
Bron: COVID-19-sterftedatabase, Sciensano
Aantal COVID-19-sterfgevallen volgens leeftijdsgroep en geslacht, 2021, België
Bron: COVID-19-sterftedatabase, Sciensano
Aantal COVID-19-sterfgevallen volgens leeftijdsgroep en geslacht, 2022, België
Bron: COVID-19-sterftedatabase, Sciensano
- 2020
- 2021
- 2022
Leeftijdsspecifieke COVID-19-sterftecijfers (per miljoen inwoners) volgens geslacht, 2020, België
Bron: COVID-19-sterftedatabase, Sciensano
Leeftijdsspecifieke COVID-19-sterftecijfers (per miljoen inwoners) volgens geslacht, 2021, België
Bron: COVID-19-sterftedatabase, Sciensano
Leeftijdsspecifieke COVID-19-sterftecijfers (per miljoen inwoners) volgens geslacht, 2022, België
Bron: COVID-19-sterftedatabase, Sciensano
Het leeftijdsgecorrigeerde COVID-19-sterftecijfer was hoger in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest
In 2020 was het COVID-19 leeftijdsgecorrigeerd sterftecijfer per gewest hoger in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (269 per 100 000 inwoners) dan in het Waalse Gewest (83) en het Vlaamse Gewest (51). Het hogere COVID-19 sterftecijfer in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest kan door verschillende redenen worden verklaard. Een ervan kan de hoge bevolkingsdichtheid zijn, waarvan bekend is dat die de circulatie van het virus verhoogt.
In 2021 waren de COVID-19 leeftijdsgecorrigeerde sterftecijfers lager dan in 2020. Het sterftecijfer was hoger in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (103 per 100 000 inwoners) dan in het Waalse Gewest (35) en in het Vlaamse Gewest (24).
In 2022 bleven de COVID-19 leeftijdsgecorrigeerde sterftecijfers dalen. Het sterftecijfer was opnieuw hoger in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (47 per 100 000 inwoners) dan in het Waalse Gewest (19) en het Vlaamse Gewest (15).
Bron: COVID-19-sterftedatabase, Sciensano
*het gewest van overlijden wordt gebruikt als proxy indien onbekend
Internationale vergelijkingen van COVID-19-sterfte zijn misleidend
België heeft internationaal de aandacht getrokken door een hoge COVID-19-gerelateerde mortaliteit tijdens de eerste golf. Het gecumuleerde sterftecijfer van België behoorde tot de hoogste in Europa tijdens de periode 2020-2021. Door de methodologische beperkingen die in het achtergrondgedeelte zijn vermeld, moeten deze cijfers echter met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Indicatoren van oversterfte zijn beter geschikt voor een vergelijking tussen landen [1].
Bron: Our World in Data [2]
3. Meer informatie
Achtergrond
COVID-19 is de ziekte veroorzaakt door het SARS-CoV-2-virus. De meest voorkomende symptomen zijn koorts, hoesten, verlies van smaak en reuk en kortademigheid. In 80% van de gevallen zijn de infecties mild. Het risico op het ontwikkelen van een ernstige infectie neemt aanzienlijk toe met de leeftijd en met onderliggende aandoeningen zoals hart-, long- of nierziekte, diabetes, immunosuppressie of een actieve kwaadaardige ziekte.
In tijden van pandemieën is de quasi-realtime monitoring van de mortaliteit essentieel. In België is de oorzaakspecifieke sterfteregistratie via overlijdensakten een tweejarig proces, dat niet geschikt is voor operationele surveillance. Om deze reden is een ad-hocregistratie opgezet voor de quasi-realtime monitoring van de COVID-19-mortaliteit [3,4].
In overeenstemming met de definitie van de WHO [5] en het ECDC [6], heeft België een bredere inclusiestrategie aangenomen voor de surveillance van COVID-19-sterfgevallen, waarbij ook sterfgevallen in radiologisch bevestigde gevallen en in mogelijke gevallen op basis van klinische symptomen worden gerapporteert. Op basis van de reeds bestaande netwerken en samenwerkingsverbanden opgezet voor verschillende gezondheidsthema's in instellingen voor langdurige zorg was het mogelijk om de COVID-19-surveillance in instellingen voor langdurige zorg snel op te starten. Later bleek de ernst van de epidemie in instellingen voor langdurige zorg waar de testcapaciteit niet in staat was om de toename van de gevallen tijdens de eerste 6 weken van de eerste golf te volgen.
Aangezien de situatie voortdurend evolueert, biedt deze pagina links naar de continue monitoring van de COVID-19-mortaliteit op de Sciensano-website. De pagina stelt ook de situatie voor tijdens het jaar 2020 (7 maart - 31 december 2020), het jaar 2021 en het jaar 2022 van de COVID-19 epidemie in België.
Er zijn belangrijke beperkingen in de internationale vergelijkbaarheid van de COVID-19-sterftecijfers. Door de verschillen in de methodes van overlijdensmelding tussen de landen [7,8], zijn de gerapporteerde COVID-19 sterftecijfers niet goed geschikt voor internationale vergelijkingen. In België worden, zoals eerder vermeld, sterfgevallen bij patiënten met een positieve laboratoriumtest, een suggestieve CT-scan van de borstkas of klinische symptomen immers gemeld als COVID-19-sterfte, terwijl veel andere landen veel restrictiever zijn. Bovendien werden sterfgevallen in verpleeghuizen, instellingen voor langdurige zorg en thuis opgenomen. Hier presenteren we het bruto cumulatief COVID-19-sterftecijfer per miljoen inwoners in de EU-14 voor internationale vergelijkingen [2]. Indicatoren van oversterfte zijn beter geschikt voor vergelijkingen tussen landen [1]. Meer informatie over oversterfte is te vinden op de website van het Belgische project voor mortaliteitsmonitoring, in de persberichten van Sciensano (Analyse van de oversterfte gelinkt aan COVID-19 in 2020, Analyse van de oversterfte in 2021, en Analyse van de oversterfte in 2022), en de factsheet over oversterfte tijdens de COVID-19 crisis.
References
- Lagasse R, Deboosere P. Évaluation épidémiologique de l’impact du Covid-19 en Belgique à la date du 15 juillet 2020. Brussels; 2020. https://esp.ulb.be/fr/les-actus/les-actualites-de-lesp/rapport-d-analyse-de-l-epidemie-covid-19-n-ii
- Ritchie H, Mathieu E, Rodés-Guirao L, Appel C, Giattino C, Ortiz-Ospina E, et al. Coronavirus Pandemic (COVID-19). Our World in Data. [cited 2022 Apr 28]; Available from: https://ourworldindata.org/covid-deaths
- Renard F, Scohy A, Van der Heyden J, Peeters I, Dequeker S, Vandael E, et al. Establishing an ad hoc COVID-19 mortality surveillance during the first epidemic wave in Belgium, 1 March to 21 June 2020. 2021.https://doi.org/10.2807/1560-7917.ES.2021.26.48.2001402
- Peeters I, Vermeulen M, Bustos Sierra N, Renard F, Van der Heyden J, Scohy A, et al. Surveillance of COVID-19 mortality in Belgium, epidemiology and methodology during 1st and 2nd wave (March 2020 - 14 February 2021). Brussels: Sciensano; 2021. https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_THEMATIC%20REPORT_SURVEILLANCE%20OF%20COVID-19%20MORTALITY%20IN%20BELGIUM_2.pdf
- WHO. International guidelines for certification and classification (coding) of COVID-19 as cause of death. WHO; 2020 Apr. Report No.: WHO/HQ/DDI/DNA/CAT.
- ECDC. Case definition for coronavirus disease 2019 (COVID-19), as of 5 May 2020. European Centre for Disease Prevention and Control. https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19/surveillance/case-definition
- European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Weekly surveillance report on COVID-19, Week 24, 2020. https://covid19-surveillance-report.ecdc.europa.eu/#4_severity
- Institut national d’études démographiques (Ined). The demography of COVID-19 deaths - Seven data-related key issues. Ined - Institut national d’études démographiques. https://dc-covid.site.ined.fr/en/presentation/