De geografische toegankelijkheid, als onderdeel van de toegankelijkheid van gezondheidszorg in het algemeen, werd nog maar weinig in kaart gebracht. De WGO beveelt nochtans aan om ook met de ruimtelijke spreiding van zorgdiensten rekening te houden. Het heeft immers een rechtstreekse impact op de snelheid waarmee patiënten spoedeisende zorg krijgen, en dus ook op de performantie van een gezondheidssysteem.
In dit rapport meten we de geografische toegankelijkheid tot materniteiten op het Belgische grondgebied.
Geografische toegankelijkheid tot materniteiten (A-16)
De indicator meet het percentage vrouwen van 15 tot 49 jaar, dat op maximaal 30 minuten rijden met de auto woont van de dichtstbijzijnde materniteit.
De afstanden worden gemeten in aanrijtijd op de weg, en niet in kilometers. Hierdoor wordt rekening gehouden met de dichtheid van het wegennet. Deze reistijd werd berekend door het Nationaal Geografisch Instituut (NGI). De 104 Belgische materniteiten werden allemaal gegeocodeerd, op basis van hun lengte- en breedtegraad. Voor elke materniteit bepaalde het NGI ‘isochrone zones’ van 30 minuten. Het zijn geografische zones van waaruit een auto de kraamkliniek binnen de 30 minuten kan bereiken, op een gemiddelde doordeweekse dag met een normale verkeersdichtheid.
De bovengrens van 30 minuten is arbitrair, en wordt ook in onze buurlanden Frankrijk, Nederland en Engeland gebruikt. De toegankelijkheid van de materniteiten werd ook berekend binnen de tijdslimieten van 15 en 45 minuten (secundaire indicatoren). De limiet van 15 minuten kan worden gebruikt om de werkelijke bereikbaarheid bij druk verkeer in te schatten (er wordt aangenomen dat een afstand die in gemiddeld doordeweeks verkeer op 15 minuten kan worden afgelegd, bij druk verkeer 30 minuten zal vereisen). De limiet van 45 minuten wordt vaak gehanteerd in studies over spoeddiensten.
Met de gegevens van Statbel over het aantal inwoners per km² van ons grondgebied (in 2016), berekenden we het aantal vrouwen van 15 tot 49 jaar in de isochrone zones van elke materniteit.
Voor meer details over de berekening van deze indicator, zie KCE-rapport 323.
Resultaten
- Meer dan 99% van de vrouwen van 15 tot 49 jaar kan binnen de 30 minuten een of meer materniteiten bereiken, in normale verkeersomstandigheden op een gemiddelde doordeweekse dag (100% in Brussel, 99,9% in Vlaanderen en 99,5% in Wallonië). (Figuur 1)
- Bij gebruik van de 15 minuten grens, bedraagt dit 92,3% (100% in Brussel, 94,4% in Vlaanderen en 85,8% in Wallonië). Deze limiet is enkel relevant voor vrouwen die in grote steden wonen, waar de materniteiten ook dichterbij liggen.
- De vrouwen die geen materniteit binnen de 30 minuten kunnen bereiken, wonen meestal in de buurt van de landsgrens en in het zuiden van het land (waarschijnlijk bevallen sommigen in het buurland, maar er is hierover geen informatie beschikbaar).
- Het mediaan aantal materniteiten dat in België binnen de 30 minuten bereikbaar is, bedraagt 13 (14 voor Vlaanderen, 9 voor Wallonië, 28 voor Brussel). (zie tabel 1)
| (ID) Indicator | België | Vlaanderen | Wallonië | Brussel |
| Mediaan aantal materniteiten bereikbaar binnen de 30 min | 13 | 14 | 9 | 28 |
| Mediaan aantal materniteiten bereikbaar binnen de 15 min | 3 | 3 | 2 | 12 |
| Mediaan aantal materniteiten bereikbaar binnen de 45 min | 34 | 37 | 23 | 55 |
Link naar de technische fiche en gedetailleerde resultaten
Link naar KCE-rapport 323