Diabetes

1. Kernboodschappen

2. Prevalentie van diabetes

Vijf procent van de Belgen zijn zich niet bewust dat ze aan diabetes lijden

In 2020 had volgens de IMA-AIM-atlas 6,6% van de Belgische bevolking diabetes. De prevalentie van diabetes neemt toe met de leeftijd en is hoger bij mannen, vooral in de oudere leeftijdsgroepen.

De resultaten van de BELHES uit 2018 tonen echter aan dat meer dan een op de drie mensen met diabetes (37%) niet weet dat ze de ziekte hebben. Wanneer rekening wordt gehouden met deze niet-gediagnosticeerde gevallen, bereikt de prevalentie van diabetes een waarde van 10%.

In de BELHES gebruikte 7,7% van de mensen diabetesmedicatie; 19% hiervan heeft echter de diabetes niet goed onder controle. Met andere woorden, 5% van de bevolking lijdt aan diabetes, hetzij zonder het te beseffen, hetzij zonder de juiste diabetescontrole.

De prevalentie van diabetes neemt verder toe

De prevalentie van diabetes is het hoogst in het Waalse Gewest en het laagst in Vlaamse Gewest, ondanks de relatief hogere leeftijd van de Vlaamse bevolking. De relatief lage diabetesprevalentie in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest is het resultaat van de jonge leeftijdsstructuur: na correctie voor leeftijd wordt de diabetesprevalentie in Brusselse Hoofdstedelijke Gewest hoger dan het Belgische gemiddelde. Uit de BELHES bleek ook dat er in het Waalse Gewest meer mensen niet weten dat ze de ziekte hebben dan in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Vlaamse Gewest.

Van 2007 tot 2020 is de prevalentie van diabetes in alle drie de gewesten toegenomen, als gevolg van zowel de vergrijzing van de bevolking als een daadwerkelijke toename van het risico op diabetes, wat mogelijks gelinkt is aan de vastgestelde toenames in overgewicht en obesitas.

Belgen met een verhoogde tegemoetkomingsstatus hebben meer kans op diabetes

De prevalentie van gediagnosticeerde diabetes (IMA-AIM-atlas) is bijna tweemaal zo hoog bij personen met een verhoogde tegemoetkomingsstatus dan bij personen met een standaard tegemoetkoming. De prevalentie van diabetes is in beide groepen gelijkmatig toegenomen.

De BELHES heeft voorts aangetoond dat mensen met een lagere opleiding aanzienlijk meer kans hebben op niet-gekende of slecht gecontroleerde diabetes in vergelijking met mensen met een hogere opleiding (RR = 3,6, gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht). Dit kan erop duiden dat er sociale ongelijkheden bestaan in de screening en follow-up van diabetes.

3. Meer informatie

Bekijk de metadata voor deze indicator

Achtergrond

Diabetes is een aandoening die wordt gekenmerkt door terugkerende hoge bloedsuikerspiegels. Als diabetes niet wordt behandeld, kan dit langdurige complicaties veroorzaken zoals voetzweren, oogbeschadiging, chronische nieraandoeningen en hart- en vaatziekten. Een diabetisch dieet en lichaamsbeweging zijn belangrijke onderdelen van diabetesbehandeling, maar in een groot aantal gevallen is ook behandeling met geneesmiddelen vereist.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie types diabetes:

• Type 1 diabetes, veroorzaakt door een auto-immune vernietiging van de insulineproducerende bètacellen in de pancreas;
• Type 2 diabetes, veroorzaakt door een inefficiënt gebruik van insuline door het lichaam, voornamelijk veroorzaakt door een combinatie van overmatig lichaamsgewicht en onvoldoende lichaamsbeweging; en
• Zwangerschapsdiabetes, voorkomend bij zwangere vrouwen zonder een voorgeschiedenis van diabetes.

Er is geen nationaal representatief diabetesregister in België, maar wel een aantal alternatieve informatiebronnen:

• Het Intermutualistisch Agentschap (IMA-AIM), een platform waar gegevens verzameld bij de zeven Belgische ziekenfondsen worden samengebracht en geanalyseerd. IMA-AIM-gegevens worden onder meer beschikbaar gesteld via de IMA-AIM-atlas [1].
• Enquêtes in de algemene bevolking, zoals de Belgische Gezondheidsenquête (HIS) [3] en het Belgisch Gezondheidsonderzoek (BELHES) [2], dat voor de eerste keer plaatsvond in 2018; de BELHES had als doel objectieve indicatoren te verzamelen over de gezondheid van de bevolking in een representatieve steekproef van mensen ouder dan 18.

In de IMA-AIM-database is informatie beschikbaar over het gebruik van antidiabetica en naar diabetes verwijzende nomenclatuurcodes. Dit wordt beschouwd als een goede proxy voor de prevalentie van gediagnosticeerde diabetes. Sociaaleconomische kenmerken zijn schaars in de IMA-AIM-atlas. De status van verzekerde personen die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming is de enige beschikbare proxy-indicator en heeft slechts twee waarden, ja of nee. Personen met een laag inkomen of specifieke medische kenmerken zoals invaliditeit hebben recht op een verhoogde tegemoetkoming.

Aangezien diabetes een ziekte is met een sluipend begin, blijven veel gevallen niet gediagnosticeerd. Informatie over de prevalentie van niet-gediagnosticeerde diabetes is beschikbaar in de BELHES. In de BELHES werd bovendien ook de totale prevalentie van diabetes geschat, door de objectieve metingen van de bloedstalen (metingen van nuchtere bloedglucose en geglyceerde hemoglobine) te combineren met zelfgerapporteerde informatie over het gebruik van antidiabetica uit de Gezondheidsenquête.

In dit rapporten beschreven we de volgende twee indicatoren:

• De prevalentie van gediagnosticeerde diabetes volgens de IMA-AIM-atlas, gezien voor deze indicator trends beschikbaar zijn; en
• De geschatte totale prevalentie van diabetes volgens de BELHES.

Voor informatie over sterfte, gelieve de volgende pagina's te bezoeken: Doodsoorzaken en Vroegtijdige sterfte naar doodsoorzaak.

Definities

Gediagnosticeerde prevalentie van diabetes

De gediagnosticeerde prevalentie van diabetes wordt geschat op basis van het aantal verzekerden met een levering van antidiabetica (ATC-code A10) of met een andere diabetesverwijzende nomenclatuur (diabetesconventie, diabetespas, diabeteszorgtraject). Vrouwen die in het verslagjaar zijn bevallen, worden uitgesloten om zwangerschapsdiabetes uit te sluiten.

Geschatte totale prevalentie van diabetes

De geschatte totale diabetesprevalentie wordt gedefinieerd als een nuchtere bloedglucose ≥ 126 mg / dl of geglycosyleerd hemoglobine (HbA1C) ≥ 6,5% of het gebruik van antidiabetica (zelfgerapporteerd).

Verhoogde tegemoetkoming

Personen met een laag inkomen hebben recht op een verhoogde tegemoetkoming. Ze betalen minder voor de gezondheidszorg en hebben andere financiële voordelen. Momenteel is dit de enige beschikbare variabele in de IMA-AIM-atlas waarmee sociaaleconomische verschillen kunnen worden beoordeeld.

Voor leeftijd gecorrigeerde prevalentie

De voor leeftijd gecorrigeerde prevalentie is een gewogen gemiddelde van de individuele leeftijdsspecifieke prevalenties met behulp van een externe standaardpopulatie. Het is de prevalentie die zou worden waargenomen als de populatie de leeftijdsstructuur van de standaardpopulatie had. Omdat leeftijd een belangrijke invloed heeft op het risico op diabetes, is deze standaardisatie noodzakelijk bij het vergelijken van verschillende populaties die verschillen met betrekking tot hun leeftijdsopbouw. Hier werd de Belgische halfjaarlijkse populatie van 2018 als standaardpopulatie gebruikt.

Referenties

1. Intermutualistisch Agentschap Atlas. http://atlas.ima-aim.be/databanken
2. Belgische Gezondheidsonderzoek (Belgian Health Examination Survey, BELHES), Sciensano, 2018. https://www.sciensano.be/nl/projecten/gezondheidsonderzoek
3. Belgische Gezondheidsenquête (Belgian Health Interview Survey, BHIS), Sciensano, 1997-2018. https://www.sciensano.be/nl/projecten/gezondheidsenquete-0