Algemene sterfte

1. Kernboodschappen

2. Eind 2021 wordt een sterftepiek waargenomen

In 2019 werd een sterftepiek door een hittegolf waargenomen. In 2020 werden sterftepieken waargenomen van maart tot april en van eind oktober tot het einde van het jaar. Deze pieken kunnen worden verklaard door de COVID-19-epidemie. Een extra piek werd waargenomen tijdens de zomer in augustus, veroorzaakt door hogere temperaturen.

In 2021 werd aan het eind van het jaar een sterftepiek waargenomen. Dit kan worden verklaard door de COVID-19-epidemie.

Meer informatie over oversterfte is te vinden op de website van de Belgian Mortality Monitoring (Be-MOMO).

3. Sterftecijfers

Leeftijdsgecorrigeerde sterftecijfers dalen

In 2021 werden in België 112.291 sterfgevallen waargenomen.

Het bruto sterftecijfer daalde in 2021 tot 972 per 100.000 inwoners, na een sprong in 2020 als gevolg van de COVID-19 epidemie (1102 per 100.000). Het bruto sterftecijfer was iets hoger bij mannen (996 per 100.000) dan bij vrouwen (949 per 100.000). Na correctie voor leeftijd wordt in 2021 een 48% hoger sterftecijfer waargenomen bij mannen (1138 per 100.000) in vergelijking met vrouwen (769 per 100.000).

In de afgelopen twee decennia is het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer gedaald, tot in 2019. Tussen 2000 en 2019 wordt een daling van 40% bij mannen en een daling van 28% bij vrouwen waargenomen. In 2020 is het leeftijdsgecorrigeerde sterftecijfer echter gestegen, als gevolg van de COVID-19-epidemie, en bereikte het 1058 per 100.000 (een stijging van 16% bij mannen en 15% bij vrouwen vergeleken met 2019), het hoogste sterftecijfer sinds 2008. In 2021 was het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer bij mannen nog steeds hoger dan in 2019, terwijl het bij vrouwen vergelijkbaar was met 2019.

Leeftijdsgecorrigeerde sterftecijfers zijn lager in het Vlaams Gewest

In 2021 was het leeftijdsgecorrigeerde sterftecijfer onder mannen respectievelijk 27% en 16% hoger in het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest dan in het Vlaamse Gewest; onder vrouwen was het respectievelijk 25% en 11% hoger in het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest dan in het Vlaamse Gewest.

In 2020 zijn de regionale verschillen in sterfte toegenomen. Bij mannen was het leeftijdsgecorrigeerde sterftecijfer 35% in het Waalse Gewest en 32% hoger in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest dan in het Vlaamse Gewest, en bij vrouwen was het sterftecijfer 29% en 21% hoger in het Waalse Gewest en in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest dan in het Vlaamse Gewest. De COVID-19-sterftecijfers die in de epidemiologische surveillance werden waargenomen [2], hebben aangetoond dat de COVID-19-specifieke sterftecijfers hoger zijn in het Waalse Gewest en in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, wat de toename van de regionale verschillen in sterfte door alle oorzaken kan verklaren.

4. Meer informatie

Bekijk de metadata voor deze indicator

Statbel: Algemene sterfte

Statbel: Open data

Sciensano: Standardized Procedures for Mortality Analysis (SPMA)

Sciensano: Belgian Mortality Monitoring (Be-MOMO)

Achtergrond

Het sterftecijfer is een klassieke gezondheidsindicator, of beter gezegd een indicator voor "slechte gezondheid". Niettegenstaande hierbij een onomkeerbare gebeurtenis wordt gemeten, geeft het sterftecijfer unieke informatie over de volksgezondheid, zoals het belang en evolutie in de tijd van ernstige gezondheidsproblemen, evenals bepaalde inzichten in de gezondheidsdeterminanten (bvb, verkeersveiligheid of tabaksgebruik). Het sterftecijfer wordt traditioneel al langer als gezondheidsindicator gebruikt en kan met grotere betrouwbaarheid gemeten worden dan andere indicatoren. De dood is inderdaad een ondubbelzinnige gebeurtenis, die sinds meer dan een eeuw systematisch wordt geregistreerd in vitale registratiesystemen van de meeste landen.

Het bruto sterftecijfer is het aantal sterfgevallen in een bepaald jaar gedeeld door de populatiegrootte. Deze indicator is echter niet zo geschikt om de gezondheid op te volgen, omdat sterfte sterk gerelateerd is met leeftijd. Bruto sterftecijfer in verouderende populaties kunnen daarom toenemen, ook al zou de gezondheidstoestand verbeteren.

Om vergelijking van sterfte-indicatoren tussen verschillende populaties of tijdsperioden mogelijk te maken, dient bijgevolg gebruik gemaakt te worden van schatters die gecorrigeerd zijn voor de leeftijdssamenstelling van de betrokken populaties. In dit rapport worden daarom ook voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfers gebruikt, waarbij de Europese standaardpopulatie 2010 (ESP 2010) [3] als referentie werd gebruikt.

Hier beschrijven we de algemene sterfte. De specifieke doodsoorzaken worden beschreven op de pagina over doodsoorzaken.

Definities

Bruto sterftecijfer

Het bruto sterftecijfer geeft het aantal geregistreerde sterfgevallen in een land weer gedeeld door de overeenkomstige populatiegrootte.

Voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer

De voor leeftijd gecorrigeerde sterfte geeft het volgens leeftijd gewogen gemiddelde sterftecijfer weer en kan zo de verschillen te wijten aan de leeftijdsstructuur van de bevolking opvangen.

Referenties

1. Statbel. Aantal sterfgevallen per dag, geslacht, leeftijd, gewest, provincie en arrondissement. https://statbel.fgov.be/nl/open-data/aantal-sterfgevallen-dag-geslacht-arrondissement-leeftijd
2. I. Peeters, M. Vermeulen,N. Bustos Sierra, F. Renard, J. VanderHeyden, A. Scohy, T. Braeye, N. Bossuyt, F. Haarhuis, K. Proesmans, C. Vernemmen, M. Vanhaverbeke. Surveillance of COVID-19 mortality in Belgium, epidemiology and methodology during 1st and 2nd wave (March 2020 - 14 February 2021). Brussels, Belgium : Sciensano. 2021, September. https://covid-19.sciensano.be/fr/covid-19-situation-epidemiologique
3. Pace M, Giampaolo L, Glickman M, Zupanic T. Revision of the European Standard Population Report of Eurostat's Task Force. Luxembourg; 2013.

Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Sterfte en Doodsoorzaken: Algemene sterfte, Health Status Report, 27 Jan 2023, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/sterfte-en-doodsoorzaken/algemene-sterfte