Doodsoorzaken

1. Kernboodschappen

2. Doodsoorzaken

Tumoren en hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaken

Tumoren en hart- en vaatziekten waren de belangrijkste doodsoorzaken in 2019, samen omvatten deze ongeveer de helft van alle sterftegevallen (52% bij mannen, en 50% bij vrouwen).

Tumoren worden de belangrijkste doodsoorzaak in 2019

Bij mannen is het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer voor hart- en vaatziekten aanzienlijk gedaald tussen de jaren 2000 en 2019 (met -54%). Als gevolg hiervan is de sterfte door tumoren, die in een langzamer tempo afneemt (-32%), tegenwoordig hoger dan de sterfte aan hart- en vaatziekten.

Bij vrouwen is het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer voor hart- en vaatziekten eveneens sterk gedaald (met 52%). Als gevolg daarvan is de sterfte door tumoren (die nauwelijks was gedaald) nu bijna even hoog als de sterfte aan hart- en vaatziekten.

Bij beide geslachten is de sterfte aan aandoeningen van de luchtwegen sinds 2000 gedaald (met 42% bij mannen, 24% bij vrouwen). Deze trage daling lijkt het laatste decennium een plateau bereikt te hebben.

Vermeldenswaardig is de evolutie van de sterfte aan psychische en neurologische aandoeningen: de overeenkomstige sterftecijfers zijn sinds 2000 zowel bij mannen (+35%) als bij vrouwen (+30%) gestegen.

De belangrijkste specifieke doodsoorzaken verschillen per geslacht

De tien belangrijkste doodsoorzaken zijn afzonderlijk gerangschikt voor mannen en vrouwen in functie van hun sterftecijfers gecorrigeerd voor leeftijd. De drie belangrijkste doodsoorzaken zijn:

• bij mannen: coronaire hartziekten, longkanker, en cerebrovasculaire aandoeningen (gegroepeerd met arteriële hypertensie (HTA))
• bij vrouwen: dementie (inclusief de ziekte van Alzheimer), cerebrovasculaire aandoeningen (gegroepeerd met HTA), en hartfalen.

De rangordes zijn vergelijkbaar voor de verschillende gewesten. Hartfalen is in het Vlaamse Gewest echter de vier na belangrijkste doodsoorzaak bij mannen en de op twee na bij vrouwen. Ter vergelijking, hartfalen bevindt zijn op de achtste of negende positie in de rangorde voor het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Waalse Gewest. Aangezien hartfalen een vaak voorkomend gevolg is van verschillende aandoeningen, kunnen deze bevindingen mogelijk deels verklaard worden door regionale verschillen in het coderen van sterfteoorzaken. 

3. Meer informatie

Bekijk de metadata voor deze indicator

Statbel: Doodsoorzaken

Sciensano: Standardized Procedures for Mortality Analysis (SPMA)

Wereldgezondheidsorganisatie: ICD-10

Achtergrond

De doodsoorzaken zijn geclassificeerd volgens de Internationale Classificatie van Ziekten, 10de editie (ICD-10). In dit rapport wordt sterfte geanalyseerd op basis van de onderliggende doodsoorzaak, zoals aangegeven op de overlijdensakte. De onderliggende doodsoorzaak wordt in de regel verkozen boven de onmiddellijke en de bijdragende doodsoorzaken voor sterftestatistieken, omdat vanuit een volksgezondheidsperspectief het doel is om de keten van gebeurtenissen die tot de dood leiden te doorbreken en de onderliggende oorzaak te voorkomen [1].

In een eerste stap worden de oorzaken van algemene sterfte (alle leeftijden) beschreven volgens de ICD-10-hoofdstukken. Deze zijn gebaseerd op het eerste letter van de ICD-10 codes. In een tweede stap worden de 10 belangrijkste specifieke doodsoorzaken gerangschikt voor België en voor de gewesten.

De sterftecijfers zijn gecorrigeerd voor leeftijd, met de Europeaanse standaardpopulatie 2010 als referentie, om rekening te houden met het effect van variaties in de leeftijdsstructuur tussen bevolkingsgroepen.

De COVID-19 mortaliteit wordt op een andere pagina geanalyseerd. 

Definities

International Classification of Disease, 10th edition (ICD-10)

De Internationale Classificatie van Ziekten is een internationaal coderingssysteem voor ziekten en voor een zeer grote verscheidenheid aan tekenen, symptomen, letsels, vergiftigingen, sociale omstandigheden en externe oorzaken van letsel of ziekte.

Onderliggende doodsoorzaak

De ziekte of verwonding die de keten van ziektegebeurtenissen heeft veroorzaakt die rechtstreeks tot de dood heeft geleid, of de omstandigheden van het ongeval of geweld dat de dodelijke verwonding heeft veroorzaakt.

Onmiddellijke doodsoorzaak

De uiteindelijke ziekte, verwonding of complicatie die direct de dood veroorzaakt.

Bijdragende doodsoorzaak

Alle andere belangrijke ziekten, aandoeningen of verwondingen die hebben bijgedragen aan de dood maar die niet hebben geleid tot de onderliggende doodsoorzaak.

Tumoren

Ook gekend als nieuwvormingen. De groep van nieuwvormingen bestaat voor 95% uit kwaadaardige nieuwvormingen of kankers; de rest zijn tumoren van goedaardige of onbepaalde aard.

Voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer

De voor leeftijd gecorrigeerde sterfte geeft het volgens leeftijd gewogen gemiddelde sterftecijfer weer en kan zo de verschillen te wijten aan de leeftijdsstructuur van de bevolking opvangen.

Referenties

1. WHO. ICD-10: International statistical classification of diseases and related health problems: Instruction manual. Geneva: World Health Organization; 2011.