Select your language

Andere informatie en diensten van de overheid : www.belgium.be  belgium

1. Kernboodschappen

  • In 2020 zijn tumoren en hart- en vaatziekten nog steeds de belangrijkste groepen van doodsoorzaken.
  • In 2020 zijn tumoren de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen geworden, bij mannen was dat al zo sinds 2014.
  • De belangrijkste doodsoorzaak in 2020 was COVID-19, gevolgd door coronaire hartziekten bij mannen en door dementie en Alzheimer bij vrouwen.

2. Doodsoorzaken

Tumoren en hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste groepen van doodsoorzaken

Tumoren en hart- en vaatziekten waren de belangrijkste doodsoorzaken in 2019, samen omvatten deze ongeveer de helft van alle sterftegevallen (52% bij mannen, en 50% bij vrouwen). In 2020 waren tumoren en hart- en vaatziekten nog steeds de belangrijkste doodsoorzaken, maar ze vertegenwoordigen een lager sterfteaandeel (43% voor mannen en 42% voor vrouwen) door de aanwezigheid van COVID-19.

  • Mannen
  • Vrouwen

Verdeling van doodsoorzaken (volgens ICD-10-hoofdstuk) bij mannen, gerangschikt volgens voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*), België, 2020
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie

Verdeling van doodsoorzaken (volgens ICD-10-hoofdstuk) bij vrouwen, gerangschikt volgens voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*), België, 2020
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie

Tumoren worden de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in 2020

In 2020 is de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen niet langer hart- en vaatziekten, maar tumoren. Dit resultaat kan verklaard worden door een tragere daling in het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer voor tumoren. Het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer voor hart- en vaatziekten daalde met 35% tussen de jaren 2010 en 2020, terwijl de sterfte door tumoren slechts met 13% daalde. Daardoor ligt tumorsterfte bij vrouwen in 2020 hoger dan de sterfte aan hart- en vaatziekten.

Sinds 2014 vinden we een gelijkaardig patroon bij mannen met hogere tumorsterfte dan sterfte door hart-en vaatziekten. Ook bij mannen daalde het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer voor hart- en vaatziekten met 35% tussen de jaren 2010 en 2020. Tijdens dezelfde periode nam de sterfte door tumoren aan een langzamer tempo af (-22%). De daling van de hart-en vaatziekten sterfte is te danken aan de vooruitgang op het gebied van preventie en behandeling, waaronder de afname van het roken, de verbetering van farmacologische behandelingen van hoge bloeddruk en cholesterol, en medische procedures [1].

Bij beide geslachten is de sterfte aan aandoeningen van de luchtwegen (behalve COVID-19) tussen 2000 en 2019 gedaald (met 42% bij mannen, 24% bij vrouwen). Deze trage daling lijkt het laatste decennium een plateau bereikt te hebben. In 2020, als gevolg van de impact van COVID-19, daalde de sterfte aan aandoeningen van de luchtwegen (behalve COVID-19) opnieuw.

  • Mannen
  • Vrouwen

Voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*) van de 5 belangrijkste doodsoorzaken (volgens ICD-10-hoofdstuk; behalve COVID-19) bij mannen, België, 2000-2020
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie

Voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*) van de 5 belangrijkste doodsoorzaken (volgens ICD-10-hoofdstuk; behalve COVID-19) bij vrouwen, België, 2000-2020
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie

De belangrijkste specifieke doodsoorzaken verschillen per geslacht

De tien belangrijkste doodsoorzaken zijn afzonderlijk gerangschikt voor mannen en vrouwen in functie van hun sterftecijfers gecorrigeerd voor leeftijd. De drie belangrijkste doodsoorzaken zijn:

  • bij mannen: COVID-19, coronaire hartziekten, en longkanker;
  • bij vrouwen: COVID-19, dementie (inclusief de ziekte van Alzheimer), en cerebrovasculaire aandoeningen (gegroepeerd met HTA).

De rangordes zijn vergelijkbaar voor de verschillende gewesten. Hartfalen is in het Vlaamse Gewest echter de vier na belangrijkste doodsoorzaak bij mannen en bij vrouwen. Ter vergelijking, hartfalen bevindt zijn op de zevende, negende of tiende positie in de rangorde voor het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Waalse Gewest. Aangezien hartfalen een vaak voorkomend gevolg is van verschillende aandoeningen, kunnen deze bevindingen mogelijk deels verklaard worden door regionale verschillen in het coderen van sterfteoorzaken.  

  • Mannen
  • Vrouwen

Rangorde van de belangrijkste oorzaken van algemene sterfte volgens voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*) bij mannen, België en gewesten, 2020
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie




Rangorde van de belangrijkste oorzaken van algemene sterfte volgens voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*) bij vrouwen, België en gewesten, 2020
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie




3. Meer informatie

Bekijk de metadata voor deze indicator

Statbel: Doodsoorzaken

Sciensano: Standardized Procedures for Mortality Analysis (SPMA)

Wereldgezondheidsorganisatie: ICD-10

Achtergrond

De doodsoorzaken zijn geclassificeerd volgens de Internationale Classificatie van Ziekten, 10de editie (ICD-10). In dit rapport wordt sterfte geanalyseerd op basis van de onderliggende doodsoorzaak, zoals aangegeven op de overlijdensakte. De onderliggende doodsoorzaak wordt in de regel verkozen boven de onmiddellijke en de bijdragende doodsoorzaken voor sterftestatistieken, omdat vanuit een volksgezondheidsperspectief het doel is om de keten van gebeurtenissen die tot de dood leiden te doorbreken en de onderliggende oorzaak te voorkomen [2].

In een eerste stap worden de oorzaken van algemene sterfte (alle leeftijden) beschreven volgens de ICD-10-hoofdstukken. Deze zijn gebaseerd op het eerste letter van de ICD-10 codes. In een tweede stap worden de 10 belangrijkste specifieke doodsoorzaken gerangschikt voor België en voor de gewesten.

De sterftecijfers zijn gecorrigeerd voor leeftijd, met de Europeaanse standaardpopulatie 2010 als referentie, om rekening te houden met het effect van variaties in de leeftijdsstructuur tussen bevolkingsgroepen.

Voor meer informatie over de COVID-19 mortaliteit tussen 2020 en 2022, zie de speciale factsheet. 

Definities

International Classification of Disease, 10th edition (ICD-10)
De Internationale Classificatie van Ziekten is een internationaal coderingssysteem voor ziekten en voor een zeer grote verscheidenheid aan tekenen, symptomen, letsels, vergiftigingen, sociale omstandigheden en externe oorzaken van letsel of ziekte.
Onderliggende doodsoorzaak
De ziekte of verwonding die de keten van ziektegebeurtenissen heeft veroorzaakt die rechtstreeks tot de dood heeft geleid, of de omstandigheden van het ongeval of geweld dat de dodelijke verwonding heeft veroorzaakt.
Onmiddellijke doodsoorzaak
De uiteindelijke ziekte, verwonding of complicatie die direct de dood veroorzaakt.
Bijdragende doodsoorzaak
Alle andere belangrijke ziekten, aandoeningen of verwondingen die hebben bijgedragen aan de dood maar die niet hebben geleid tot de onderliggende doodsoorzaak.
Tumoren
Ook gekend als nieuwvormingen. De groep van nieuwvormingen bestaat voor 95% uit kwaadaardige nieuwvormingen of kankers; de rest zijn tumoren van goedaardige of onbepaalde aard.
Voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer
De voor leeftijd gecorrigeerde sterfte geeft het volgens leeftijd gewogen gemiddelde sterftecijfer weer en kan zo de verschillen te wijten aan de leeftijdsstructuur van de bevolking opvangen.

Referenties

  1. Mensah GA, Wei GS, Sorlie PD, Fine LJ, Rosenberg Y, Kaufmann PG, et al. Decline in Cardiovascular Mortality: Possible Causes and Implications. Circ Res. 2017 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5268076/  
  2. WHO. ICD-10: International statistical classification of diseases and related health problems: Instruction manual. Geneva: World Health Organization; 2011.

Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Sterfte en Doodsoorzaken: Doodsoorzaken, Health Status Report, 2 Aug 2023, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/sterfte-en-doodsoorzaken/algemene-sterfte-naar-doodsoorzaak