1. Kernboodschappen
2. Achtergrond
Het kader dat hier gebruikt wordt om doodsoorzaken te analyseren is de Internationale Classificatie van Ziekten, 10de editie (ICD-10) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). In dit rapport wordt sterfte geanalyseerd op basis van de onderliggende doodsoorzaak, zoals aangegeven op de overlijdensakte. De onderliggende doodsoorzaak heeft in de regel de voorkeur boven de onmiddellijke doodsoorzaak en de bijdragende doodsoorzaken, omdat vanuit een volksgezondheidsperspectief het doel is om de keten van gebeurtenissen die tot de dood leiden te doorbreken en de onderliggende oorzaak te voorkomen [1].
In een eerste stap worden de oorzaken van algemene sterfte (alle leeftijden) beschreven volgens de ICD-10-hoofdstukken; met andere woorden, op basis van de eerste letter van de ICD-10 codes. In een tweede stap worden de 10 belangrijkste specifieke doodsoorzaken voor België en voor de gewesten besproken.
Om rekening te houden met de variaties in de leeftijdsopbouw van de Belgische bevolking over tijd en om vergelijkingen tussen periodes te faciliteren, wordt de oorzaakspecifieke sterfte beschreven met voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfers sterftecijfers (met de structuur van de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie).
3. Oorzaken van algemene sterfte volgens ICD-10 hoofdstuk
Verdeling
Nieuwvormingen (of "tumoren") en hart- en vaatziekten waren de belangrijkste doodsoorzaken in 2016, samen goed voor meer dan de helft van alle sterftegevallen.
- Mannen
- Vrouwen
Verdeling van doodsoorzaken (volgens ICD-10-hoofdstuk) bij mannen, gerangschikt volgens voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*), België, 2016
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
Verdeling van doodsoorzaken (volgens ICD-10-hoofdstuk) bij vrouwen, gerangschikt volgens voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*), België, 2016
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
Trends
Bij mannen is de sterfte door hart- en vaatziekten en door aandoeningen van de luchtwegen tussen 2000 en 2016 aanzienlijk gedaald (respectievelijk met 45% en 42%). Sterfte door nieuwvormingen neemt af in een langzamer tempo (daling met 25%), en is hierdoor relatief belangrijker geworden dan sterfte door hart- en vaatziekten.
Ook bij vrouwen is sterfte door hart- en vaatziekten en door aandoeningen van de luchtwegen afgenomen. De meeste andere belangrijke doodsoorzaken bleven echter stabiel. Sterfte door nieuwvormingen is nu bijna net zo belangrijk als sterfte door hart- en vaatziekten.
Het is de moeite waard om de specifieke evolutie van psychische en neurologische aandoeningen te vermelden: de overeenkomstige sterftecijfers zijn zowel onder vrouwen (met 23%) als onder mannen (24%) sinds het jaar 2000 gestegen.
- Mannen
- Vrouwen
Voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*) van de 5 belangrijkste doodsoorzaken (volgens ICD-10-hoofdstuk) bij mannen, België, 2000-2016
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie
Voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*) van de 5 belangrijkste doodsoorzaken (volgens ICD-10-hoofdstuk) bij vrouwen, België, 2000-2016
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie
4. Specifieke oorzaken van algemene sterfte
De tien belangrijkste doodsoorzaken zijn gerangschikt in functie van hun voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfers, afzonderlijk voor mannen en vrouwen. De drie belangrijkste doodsoorzaken zijn:
- bij mannen: coronaire hartziekten, longkanker, en cerebrovasculaire aandoeningen (gegroepeerd met arteriële hypertensie (HTA))
- bij vrouwen: cerebrovasculaire aandoeningen (gegroepeerd met HTA), dementie (inclusief de ziekte van Alzheimer), en coronaire hartziekten.
De rangschikkingen zijn redelijk vergelijkbaar voor de verschillende gewesten. Hartfalen is in Vlaanderen echter de vierde doodsoorzaak bij mannen en de derde bij vrouwen, wat veel hoger is dan in de andere gewesten. Een deel van deze verschillen kan te wijten zijn aan verschillen in de codering van doodsoorzaken tussen de gewesten.
- Mannen
- Vrouwen
Rangschikking van de belangrijkste oorzaken van algemene sterfte volgens voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*) bij mannen, volgens gewest, België, 2016
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie
Rangschikking van de belangrijkste oorzaken van algemene sterfte volgens voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer (*) bij vrouwen, volgens gewest, België, 2016
Bron: Eigen berekeningen op basis van de gegevens van Statbel
(*) met de Europese standaardpopulatie 2010 als referentie
5. Meer informatie
Bekijk de metadata voor deze indicator
Sciensano: Standardized Procedures for Mortality Analysis (SPMA)
Wereldgezondheidsorganisatie: ICD-10
Definities
- International Classification of Disease, 10th edition (ICD-10)
- De Internationale Classificatie van Ziekten is een internationaal coderingssysteem voor ziekten en voor een zeer grote verscheidenheid aan tekenen, symptomen, letsels, vergiftigingen, sociale omstandigheden en externe oorzaken van letsel of ziekte.
- Onderliggende doodsoorzaak
- De ziekte of verwonding die de keten van ziektegebeurtenissen heeft veroorzaakt die rechtstreeks tot de dood heeft geleid, of de omstandigheden van het ongeval of geweld dat de dodelijke verwonding heeft veroorzaakt.
- Onmiddellijke doodsoorzaak
- De uiteindelijke ziekte, verwonding of complicatie die direct de dood veroorzaakt.
- Bijdragende doodsoorzaak
- Alle andere belangrijke ziekten, aandoeningen of verwondingen die hebben bijgedragen aan de dood maar die niet hebben geleid tot de onderliggende doodsoorzaak.
- Nieuwvormingen
- Ook gekend als "tumoren". De groep van nieuwvormingen bestaat voor 95% uit kwaadaardige nieuwvormingen of kankers; de rest zijn tumoren van goedaardige of onbepaalde aard.
- Voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer
- De voor leeftijd gecorrigeerde sterfte geeft het volgens leeftijd gewogen gemiddelde sterftecijfer weer en kan zo de verschillen te wijten aan de leeftijdsstructuur van de bevolking opvangen.
Referenties
- WHO. ICD-10: International statistical classification of diseases and related health problems: Instruction manual. Geneva: World Health Organization; 2011.
