Andere informatie en diensten van de overheid : www.belgium.be 
De nieuwe pagina over de vaccineerbare ziekten is gepubliceerd.
De informatie over kanker werd geüpdatet met data uit 2022.
Ontdek de nieuwe sectie 'Interactieve dashboards' voor eenvoudige toegang tot alle Sciensano-dashboards.
Alle schattingen zijn in meer detail beschikbaar in onze interactieve online applicaties:
Projecties voor de verloren gezonde levensjaren door morbiditeit voor 33 ziekten
Tegen 2040 zal de last door verminderde levenskwaliteit, gemeten in verloren levensjaren met beperking (Years Lived with Disability, YLDs), in België naar verwachting met 10% toenemen voor 33 belangrijke ziekten die in de Belgische nationale Ziektenlaststudie zijn opgenomen voor de projectiestudie. Dit cijfer is aangepast aan de veranderingen in de bevolkingsstructuur, inclusief leeftijd en bevolkingsaantallen, op basis van de demografische vooruitzichten van het Federaal Planbureau.
Leeftijd gecorrigeerde verloren levensjaren met beperking per gewest, 2013-2040
Bron: Eigen berekeningen op basis van IMA, Intego, ERA, HIS en Belgisch Kankerregister [1-5]
Verloren levensjaren door ziekte per gewest, 2013-2040
Bron: Eigen berekeningen op basis van IMA, Intego, ERA, HIS en Belgisch Kankerregister [1-5]
De projecties tonen een groei in het aantal gerapporteerde ziekten in België met een toename van 1 ziekte per persoon in 2021 naar 1,2 ziekten per persoon in 2040. Deze cijfers bevestogen dat multimorbiditeit tegen 2040 een groter uregentie kan worden in België. Hierbij werd het cijfer gecorrigeerd aan de hand van veranderingen in de leeftijdstructuur van de populatie omwille van bijvoorbeeld de vergrijzing. De groei in aantal gerapporteerde ziekten per persoon is nog groter wanneer we naar de ruwe cijfers kijken, waarbij het aantal gerapporteerde ziekten per persoon zou toenemen tot 1,3.
Leeftijd gecorrigeerde prevalentie per gewest, 2013-2040
Bron: Eigen berekeningen op basis van IMA, Intego, ERA, HIS en Belgisch Kankerregister [1-5]
Prevalentie per gewest, 2013-2040
Bron: Eigen berekeningen op basis van IMA, Intego, ERA, HIS en Belgisch Kankerregister [1-5]
De toename in ziektenlast door een verminderde levenskwaliteit (YLD) tussen 2021 en 2040 zal naar verwachting hoger zijn bij vrouwen (+18%) dan bij mannen (+14%). In België kan het aantal gerapporteerde ziekten bij vrouwen oplopen tot 1,3 per 100.000 vrouwen in 2040, terwijl dit aantal bij mannen wordt geschat op 1,1 per 100.000 mannen in 2040.
Leeftijd gecorrigeerde prevalentie per gewest, 2013-2040
Bron: Eigen berekeningen op basis van IMA, Intego, ERA, HIS en Belgisch Kankerregister [1-5]
Prevalentie per geslacht, 2013-2040
Bron: Eigen berekeningen op basis van IMA, Intego, ERA, HIS en Belgisch Kankerregister [1-5]
Wat betreft YLDs zien we dat deze bij vrouwen tegen 2040 boven die van mannen zal uitstijgen. Dit in tegenstelling tot het aantal ziekten per persoon dat nu reeds hoger is bij vrouwen in vergelijking met mannen. Dit verschil kan erop wijzen dat de groei van ziekten met een hogere impact op de levenskwaliteit sneller is bij vrouwen dan bij mannen.
Leeftijd gecorrigeerde verloren levensjaren met beperking per geslacht, 2013-2040
Bron: Eigen berekeningen op basis van IMA, Intego, ERA, HIS en Belgisch Kankerregister [1-5]
Verloren levensjaren met beperking per geslacht, 2013-2040
Bron: Eigen berekeningen op basis van IMA, Intego, ERA, HIS en Belgisch Kankerregister [1-5]
De voorspelde toename in ziektenlast is vergelijkbaar in de drie gewesten in België, met een toename van 10% in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Waalse Gewest, en een toename van 9% in het Vlaamse Gewest. Dit impliceert dat het bestaande regionale verschil, waarbij de hoogste morbiditeit wordt gezien in het Waalse Gewest gevolgd door het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Vlaamse Gewest, stabiel blijft tot 2040.
Tegen 2040 blijven de ziektegroepen die de grootste ziektenlast in België veroorzaken geestelijke gezondheid, musculoskeletale aandoeningen en chronische ademhalingsaandoeningen. Hoewel de totale ziektenlast in België stijgt, zijn er enkele belangrijke veranderingen in de rangorde van individuele ziekten tussen 2021 en 2040. Angststoornissen laten de hoogste voorspelde toename zien, van positie 6 in 2021 naar positie 2 in 2040. Naast angststoornissen nemen ook migraine en chronische nierziekten toe en stijgen zij met minstens twee posities in de rangorde.
In 2021 stond België op de 7e plaats voor leeftijdsgecorrigeerde YLDs veroorzaakt door niet-overdraagbare ziekten. Volgens de GBD Foresight-studie zal de positie van België verslechteren ten opzichte van andere EU-landen, aangezien België in 2040 op de 5e plaats binnen de EU-14 zal staan.
Belgische ziektelast projecties visualisatie tool
Belgian national burden of disease study. Methodological framework for the projections of the non-fatal burden of disease of non-communicable diseases in Belgium.
Wat zijn de belangrijkste ziekten in België? Welke risicofactoren dragen het meest bij aan de totale ziektenlast? Hoe ontwikkelt de ziektenlast zich in de tijd, en hoe verschilt deze tussen de gewesten van het land? In een context van toenemende budgettaire beperkingen is een nauwkeurig antwoord op deze basisvragen meer dan ooit noodzakelijk om beleidsvorming te ondersteunen.
Om de gezondheidszorgplanning te informeren en toekomstige behoeften aan te pakken, voert Sciensano projecties uit over de ziektenlast in België. Door schattingen te genereren van toekomstige prevalentie en verloren levensjaren in ziekte (YLD) in verschillende leeftijdsgroepen, geslachten en gewesten, kunnen we anticiperen op hoe patronen van morbiditeit zich in de tijd kunnen ontwikkelen. YLD-projecties kwantificeren de impact van verschillende ziekten in termen van verloren levensjaren met ziekte, terwijl prevalentieschattingen het aantal individuen aangeven dat mogelijk getroffen wordt. Samen bieden deze metrics een toekomstgerichte beoordeling van de gezondheidsuitdagingen die België waarschijnlijk zullen treffen, wat helpt om interventies te prioriteren en middelen effectiever toe te wijzen.
We berekenen schattingen van de ziektenlast naar leeftijd, geslacht en gewest, wat een zeer gedetailleerde beoordeling van de gezondheidstoestand mogelijk maakt. De volledige set schattingen kan worden verkend via https://burden.sciensano.be/shiny/projections.
Gelieve deze pagina te citeren als: Sciensano. Ziektelast: Projecties tot 2040, Gezondheidsstatusrapport, 19 dec 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/ziektelast/projecties
Alle schattingen kunnen in meer detail worden geraadpleegd in onze interactieve online applicatie:
Schattingen van sterfte en verloren levensjaren geassocieerd met alcoholgebruik
Alcoholgebruik was in 2021 gelinkt aan 4.022 sterfgevallen, ofwel 3,6% van alle sterfgevallen in België. Alcohol is geassocieerd met 101.368 verloren levensjaren door vroegtijdige sterfte.
Maar liefst 71% van de sterfgevallen gelinkt aan alcoholgebruik betrof mannen, wat neerkomt op 2.842 sterfgevallen. De meeste sterfgevallen deden zich voor bij personen tussen 65 en 84 jaar wat neerkomt op 42% (1.674 sterfgevallen). Personen tussen de 45 en 65 jaar volgen met 34% van de sterfgevallen gerelateerd met alcohol, ofwel 1.376 sterfgevallen.
Alcoholgebruik wordt geassocieerd met meer dan 200 ziekten of aandoeningen. Van de 34 ziekten die in dit onderzoek zijn opgenomen, zijn levercirrose, overmatig alcoholgebruik en darmkanker de belangrijkste doodsoorzaken gerelateerd aan alcoholgebruik, gelinkt aan respectievelijk 1011, 541 en 495 sterfgevallen.
Er zijn significante verschillen tussen mannen en vrouwen in de specifieke doodsoorzaken door alcohol. Bij vrouwen is borstkanker met 339 sterfgevallen de belangrijkste oorzaak. Bij mannen daarentegen is levercirrose de belangrijkste oorzaak, met 729 sterfgevallen. Daarnaast is zelfverminking de vierde belangrijkste oorzaak van sterfgevallen door alcoholgebruik bij mannen, met 290 sterfgevallen. Bij vrouwen staat het echter op de achtste plaats, met naar schatting 66 sterfgevallen.
Hoewel alcohol een licht beschermend effect lijkt te hebben voor bepaalde aandoeningen, zoals coronaire hartziekten en diabetes, betekent dit niet dat alcoholgebruik over het algemeen gunstig is. De schadelijke effecten van alcohol zijn veel groter dan de mogelijke voordelen. Alcohol draagt in belangrijke mate bij aan sterfgevallen door aandoeningen zoals kanker, leverziekten en cardiovasculaire problemen. Het is schadelijk voor zowel individuen als de samenleving, ongeacht de hoeveelheid die wordt geconsumeerd.
Sinds 2013 is er een algemene stijgende trend in de sterftecijfers gelinkt aan alcoholgebruik in alle gewesten.
In 2013 had het Waalse Gewest het hoogste sterftecijfer, met 42,3 sterfgevallen per 100.000 inwoners geassocieerd met alcohol. De percentages in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Vlaamse Gewest waren toen lager, met respectievelijk 39,7 en 27,6 per 100.000 inwoners.
Tussen 2013 en 2021 kende het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest de meest significante stijging van sterftecijfers gelinkt aan alcoholgebruik (+14,8%). Het Vlaamse Gewest kende ook een opmerkelijke stijging (+6,2%), terwijl het Waalse Gewest een kleinere stijging kende (+1,5%). In 2021 had het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest met 45,6 per 100.000 inwoners het hoogste sterftecijfer gerelateerd aan alcoholgebruik.
Volgens de Global Burden of Disease 2021 studie (Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) [2], 2024) lag het geschatte leeftijdsgecorrigeerde sterftecijfer in België (19,6 per 100.000) in 2021 rond het gemiddelde van de EU-14 landen (18,1 per 100.000).
Bekijk de metadata voor deze indicator
Ziektelast gelinkt met risicofactoren visualisatie-instrument
Belgische Nationale Ziektelaststudie. Patronen van alcoholgebruik en -verkoop in België: een kritische beoordeling van de beschikbare gegevensbronnen
Deze studie heeft als doel de impact van alcoholconsumptie op de gezondheid in België te kwantificeren door gebruik te maken van representatieve gegevens van de Belgische Gezondheidsenquête (BHIS). Deze enquête werd geselecteerd als de beste beschikbare gegevensbron omdat ze gedetailleerde informatie bevat over alcoholgebruik [3]. Vervolgens construeerden we een tijdreeks op basis van de BHIS-gegevens om jaarlijkse schattingen te krijgen van 2013 tot 2021. Deze tijdsreeks biedt uitgebreide informatie over de trends in alcoholconsumptie per leeftijd, geslacht en gewest. Dit stelde ons in staat om de bijdrage van alcoholconsumptie aan de ziektelast te schatten via de Population Attributable Fraction (PAF) vergelijking van elke gerelateerde gezondheidstoestand. Door de PAF-percentages te combineren met de schattingen van de totale sterftelast, berekenden we de toerekenbare sterftelast voor elke ziekte per leeftijdsgroep, geslacht en gewest. Daarnaast berekenden we percentages per 100.000 personen en leeftijdsgestandaardiseerde percentages (BSP) met behulp van bevolkingsschattingen van Statbel.
We gebruikten de Comparative Risk Assessment (CRA)-methode om aan alcohol toe te schrijven sterfte te berekenen. Hiermee kunnen aan de bevolking toe te schrijven fracties (PAF's) worden geschat, waarmee de ziektelast als gevolg van blootstelling wordt gekwantificeerd. De toerekenbare last (bijvoorbeeld sterfgevallen) vertegenwoordigt het deel van de last dat in verband kan worden gebracht met blootstelling aan een specifieke risicofactor, zoals alcoholconsumptie, en dat niet zou zijn opgetreden zonder blootstelling in het verleden [4].
We berekenen de schattingen van de toerekenbare last van alcoholgebruik per leeftijd, geslacht, gewest, jaar en oorzaak. De volledige reeks schattingen kan worden bekeken via https://burden.sciensano.be/shiny/risk/
Primaire data over alcoholsgebruik kan geraadpleegd worden via deze pagina.
Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Ziektelast : Ziektelast door risicofactoren - Ziekelast door alcoholgebruik, Health Status Report, 30 januari 2025, Brussels, Belgium, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/ziektelast/ziektelast-door-risicofactoren/ziektelast-door-alcoholgebruik
Alle schattingen kunnen in meer detail worden geraadpleegd in onze interactieve online applicaties:
Schattingen van sterfte en verloren levensjaren geassocieerd met tabaksgebruik
In 2021 was het roken van sigaretten gerelateerd aan 9.362 sterfgevallen. Dit is 8,3% van alle sterfgevallen in België. Wat resulteerde in 201.965 verloren levensjaren door vroegtijdige sterfte, dat gelinkt zijn aan tabaksgebruik.
Roken is in verband gebracht met de ziektelast van 35 ziekten, waaronder 16 vormen van kanker, 5 hart- en vaatziekten, COPD en astma. Longkanker, COPD en coronaire hartziekten zijn de belangrijkste oorzaken van door tabaksgebruik veroorzaakte sterfte, gelinkt aan respectievelijk 3630, 1381 en 1317 sterfgevallen in 2021.
Over het algemeen zijn de belangrijkste oorzaken van met tabaksgebruik geassocieerde sterfte vergelijkbaar tussen mannen en vrouwen en tussen de gewesten. In het Vlaamse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest staan Alzheimer en andere vormen van dementie op de achtste plaats van aan roken gerelateerde sterfgevallen. In het Waalse Gewest staan ze op de elfde plaats. De rangschikking bij vrouwen verschilt door borst- en baarmoederhalskanker, die respectievelijk verantwoordelijk zijn voor 55 en 60 sterfgevallen. Bij mannen omvat de rangschikking aorta-aneurysma, blaaskanker en leverkanker.
Het grootste deel van de sterfgevallen veroorzaakt door roken komt voor bij mensen tussen de 65 en 84 jaar oud. De meeste van deze sterfgevallen werden veroorzaakt voor kanker (neoplasma, 53%), hartziekten (cardiovasculaire ziekten, 20%), en longziekten (chronisch respiratoire ziekten, 16%). De ziektelast gerelateerd aan roken was hoger bij mannen dan bij vrouwen, en dit ongeacht hun leeftijd.
Sinds 2013 is er een algemene dalende trend in de sterftecijfers door roken te zien in alle gewesten. Ondanks deze daling blijven er verschillen bestaan tussen de gewesten. Het hoogste sterftecijfer door roken komt voor in het Waalse Gewest (108,80 per 100.000 inwoners), gevolgd door het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest (91,43 per 100.000 inwoners). Deze cijfers liggen beide ongeveer 50% hoger dan in het Vlaamse Gewest (66,22 per 100.000 inwoners).
Naar schatting lag het sterftecijfer in België in 2021 volgens de Global Burden of Disease studie 2021 (Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME), 2024)[2] boven het gemiddelde van de EU-14 landen, waarmee België op de vijfde plaats staat met de hoogste sterftecijfers.
Bekijk de metadata voor deze indicator
Ziektelast gelinkt met risicofactoren visualisatie-instrument
Belgian National Burden of Disease Study. Patterns of tobacco use and sales in Belgium: a critical appraisal of available data sources
Deze studie heeft als doel de gezondheidseffecten van tabaksgebruik in België te kwantificeren. Hiervoor maakten we gebruik van representatieve gegevens uit de Gezondheidsenquête (BHIS). Deze enquête werd gekozen als de beste beschikbare gegevensbron omdat ze gedetailleerde informatie bevat over rookgedrag [3]. Vervolgens construeerden we op basis van de BHIS data een tijdreeks met jaarlijkse schattingen van 2013 tot 2021. Deze tijdreeks biedt uitgebreide inzichten in de trends van rookgedrag naar leeftijd, geslacht en gewest.
Met behulp van de Population Attributable Fraction (PAF)-vergelijking konden we vervolgens de bijdrage van roken aan de ziektelast inschatten. Door de PAF-percentages te combineren met schattingen van de totale ziektelast, berekenden we de toerekenbare ziektelast voor elke ziekte, naar leeftijdsgroep, geslacht en gewest. Daarnaast berekenden we percentages per 100.000 inwoners en gestandaardiseerde percentages (BSP) op basis van bevolkingsramingen van Statbel.
Om de aan roken gerelateerde sterfgevallen te berekenen, maakten we gebruik van de Comparative Risk Assessment (CRA)-methode. Deze methode maakt het mogelijk om populatie-attributiefracties (PAF's) te schatten, waarmee de ziektelast veroorzaakt door blootstelling aan een risicofactor kan worden gekwantificeerd. De toerekenbare ziektelast (bijvoorbeeld sterfgevallen) vertegenwoordigt het deel van de ziektelast dat kan worden toegeschreven aan blootstelling aan een specifieke risicofactor, zoals tabaksgebruik, en dat zich zonder die blootstelling niet zou hebben voorgedaan [4].
We berekenden de toerekenbare ziektelast van tabaksgebruik naar leeftijd, geslacht, gewest, jaar en oorzaak. De volledige set schattingen is beschikbaar via https://burden.sciensano.be/shiny/risk.
Primaire data over tabaksgebruik kan geraadpleegd worden via deze pagina.
Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Ziektelast : Ziektelast door risicofactoren - Ziektelast door tabaksgebruik, Health Status Report, 17 dec 2024, Brussels, Belgium, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/ziektelast/ziektelast-door-risicofactoren/tabaksgebruik
Alle schattingen zijn in meer detail beschikbaar in onze interactieve online applicaties:
Schattingen voor mortaliteit en verloren levensjaren voor 131 doodsoorzaken
Schattingen voor de verloren gezonde levensjaren door morbiditeit voor 56 kankers
Schattingen voor de ziektelast van 38 voornaamste aandoeningen
De 38 voornaamste aandoeningen in België leidden tot een verlies van 1.146.988 gezonde levensjaren ten gevolge van een verlies aan levenskwaliteit (9.930 YLD's per 100.000). Meer dan 75% van deze niet-fatale ziektelast is toe te schrijven aan mentale aandoeningen en middelengebruik, musculoskeletale aandoeningen en neurologische aandoeningen. De top 5 specifieke aandoeningen voor deze YLD's waren depressie (16%), lage rugpijn (13%), stoornissen in alcoholgebruik (11%), nekpijn (8%) en drug gebruik (6%).
Mannen hebben een vergelijkbare ziektelast door een verminderde levenskwaliteit in vergelijking met vrouwen. De voor leeftijd gecorrigeerde YLD's bedroegen 9.831 per 100.000 mannen en 9.904 per 100.000 vrouwen. Bij mannen waren de drie belangrijkste oorzaken voor YLD's alcoholgebruik (1.516 YLD's per 100.000), depressie (1.326 YLD's per 100.000) en lage rugpijn (1.202 YLD's per 100.000), terwijl bij vrouwen de drie belangrijkste specifieke oorzaken depressie (1.789 YLD's per 100.000), lage rugpijn (1.247 YLD's per 100.000) en nekpijn (1.183 YLD's per 100.000) waren.
In België wordt de ziektelast als gevolg van een verminderde levenskwaliteit grotendeels gedragen door jongeren en volwassenen. De meerderheid (33%) van de totale YLD's in de Belgische bevolking is toe te schrijven aan Belgen met een leeftijd tussen 15 en 44 jaar (52.033 YLD's per 100.000), gevolgd door de groep met een leeftijd tussen 45 en 64 jaar, waar in totaal 47.934 YLD's per 100.000, (33%) verloren gingen in 2021. Onder Belgen met een leeftijd tussen 65 jaar en 84 jaar, gingen 64.863 jaren verloren door verminderde levenskwaliteit per 100.000 (28%). De oudste groep met een leeftijd van 85 jaar en ouder draagt voor 6% tot de totale YLD's, terwijl de jongste groep (< 15 jaar) goed was voor 1% van het totale aantal YLD's. De belangrijkste specifieke oorzaken met de grootste impact in termen van YLD's per 100.000 waren astma en epilepsie bij kinderen jonger dan 5 jaar en kinderen tussen 5 en 14 jaar, depressie en stoornissen in alcoholgebruik waren de belangrijkste oorzaken bij jongeren en volwassenen tussen 15 en 44 jaar, depressie en lage rugpijn bij volwassenen tussen 45 en 84 jaar, en lage rugpijn en artrose bij ouderen ouder dan 85 jaar de grootste impact hadden op de levenskwaliteit.
Na correctie voor verschillen in bevolkingsgrootte en leeftijdsstructuur is de ziektelast in termen van verminderde levenskwaliteit het hoogst in het Waals Gewest (11.724 YLD's per 100.000), gevolgd door het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (10.642 YLD's per 100.000) en het Vlaamse Gewest (8.775073 YLD's per 100.000). De belangrijkste oorzaken voor een verlies aan levenskwaliteit zijn identiek tussen de regio's.
Als we kijken naar trends in de tijd, na correctie voor de bevolkingsomvang en leeftijdsopbouw, is de ziektelast als gevolg van verminderde levenskwaliteit van de belangrijkste ziekten stabiel gebleven over de jaren. De ziektelast van psychische aandoeningen en stoornissen in middelengebruik ging van 4.141 YLD's per 100.000 in 2013 naar 4.374 YLD's per 100.000 in 2021. De ziektelast van aandoeningen aan het bewegingsapparaat steeg van 2.558 YLD's per 100.000 in 2013 naar 2.760 YLD's per 100.000 in 2021.
Volgens de Global Burden of Disease 2019 study [7] was het geschatte aantal voor leeftijd gecorrigeerde verloren levensjaren door een verlies aan levenskwaliteit hoger dan het EU-14 gemiddelde, waarbij België op de tweede plaats staat qua verloren levensjaren binnen de EU-14.
Belgische ziektelast visualisatie tool
Belgian National Burden of Disease Study. Guidelines for the calculation of Disability-Adjusted Life Years in Belgium, September 2023
Download Samenvatting in tabelvorm (.xlsx) 488 KB
Wat zijn de aandoeningen met de grootste gezondheidsimpact in België? Welke risicofactoren dragen het meest bij tot de ziektelast? Hoe evolueert de ziektelast over de tijd en hoe groot is de ziektelast in vergelijking met onze buurlanden? Om een antwoord te kunnen bieden op deze vragen, voert Sciensano een nationale ziektelaststudie uit, waarbij de gezondheidsimpact van de 38 voornaamste aandoeningen in België wordt bekeken.
De ziektelast ten gevolge van een verlies aan levenskwaliteit wordt berekend aan de hand van jaren geleefd met een beperking (Years Lived with Disability, YLD). YLDs worden berekend door het aantal personen met een specifieke aandoening te vermenigvuldigen met de (volgens ernst gewogen) graad van beperking. De YLD geeft hierdoor de proportionele verloren levenskwaliteit weer door het leven met een specifieke aandoening
De ziektelast werd geschat per leeftijd, geslacht en gewest, waardoor een gedetailleerde analyse van de gezondheidsstatus in België mogelijk wordt. De gedetailleerde schattingen kunnen worden geraadpleegd via https://burden.sciensano.be/shiny/daly.
Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Ziektelast: Verloren levensjaren door ziekte, Health Status Report, 11 Juli 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/ziektelast/verloren-levensjaren-door-ziekte
Alle schattingen zijn in meer detail beschikbaar in onze interactieve online applicaties:
Schattingen voor mortaliteit en verloren levensjaren voor 131 doodsoorzaken
Schattingen voor de verloren gezonde levensjaren door morbiditeit voor 56 kankers
Schattingen voor de ziektelast van 38 voornaamste aandoeningen
De 38 voornaamste aandoeningen in België leidden tot een verlies van 1.378.670 gezonde levensjaren ten gevolge van vroegtijdig overlijden (11.934 YLLs per 100.000) in 2021. Meer dan 60% van de fatale ziektelast is toe te schrijven aan kanker, infectieziekten en cardiovasculaire aandoeningen. De top 5 specifieke aandoeningen voor deze YLLs waren COVID-19 (12%), longkanker (11%), Ischemische hartziekte (11%), cerebrovasculaire aandoeningen (7.5%) en ziekte van Alzheimer en andere dementies (6.8%).
Het aantal verloren levensjaren ten gevolge van vroegtijdig overlijden is hoger bij mannen dan bij vrouwen. De voor leeftijd gecorrigeerde verloren levensjaren bedroeg 15.314 YLLs per 100.000 mannen en 8.959 YLLs per 100.000 vrouwen. Bij mannen waren de drie voornaamste oorzaken voor een verlies van levensjaren COVID-19 (1.918 YLL's per 100.000), coronaire hartziekte (1.885 YLL's per 100.000) en longkanker (1.846 YLL's per 100.000). De drie voornaamste oorzaken bij vrouwen waren COVID-19 (962 YLL's per 100.000), longkanker (838 YLL's per 100.000) en de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie (822 YLL's per 100.000).
In België wordt de ziektelast als gevolg van vroegtijdige sterfte grotendeels gedragen door ouderen. De meerderheid (67%) van de YLL's in de Belgische bevolking is toe te schrijven aan de groep met een leeftijd tussen 65 plussers (32.737 YLLs per 100.000 in de groep met een leeftijd tussen 65 and 84 jaar oud en 88.472 YLLs per 100.000 in de groep van 85 plussers). In de groep met een leeftijd tussen 45 en 64 jaar leden de Belgen aan 10.977 YLLs per 100.000 (24.5%), gevolgd door een totaal van 12.534 YLLs per 100.000 in de groep tussen 15 en 44 jaar (8%). De jongste groep (< 15 jaar) was goed voor minder dan 1% van het totale aantal YLLs. De belangrijkste specifieke oorzaken met de grootste impact in termen van YLL's per 100.000 waren verkeersongevallen en hersenkanker bij kinderen jonger dan 15 jaar, zelfdoding en verwondingen door verkeersongevallen bij jongeren en volwassenen tussen 15 en 44 jaar, longkanker en COVID-19 bij volwassenen tussen 45 en 84 jaar, en COVID-19 en de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie bij Belgen ouder dan 85 jaar.
Na het corrigeren voor de verschillen in leeftijd en de inwonersaantallen bleek de ziektelast het hoogst in het Waalse Gewest (14.003 YLL's per 100.000), gevolgd door het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest (12.609 YLL's per 100.000) en het Vlaamse Gewest (10.623 YLL's per 100.000). Er werden geen significante verschillen gevonden tussen de gewesten, behalve in het Brusselse gewest, waar infectieziekten de belangrijkste groep vormen.
Na correctie voor de veranderingen in inwonersaantallen en veranderingen in leeftijd over de tijd, is de ziektelast van de aandoeningen met de grootste impact door vroegtijdige sterfte afgenomen. De ziektelast van kanker is afgenomen van 4.255 YLL's per 100.000 personen in 2013 tot 3.606 YLL's per 100.000 personen in 2021. Een soortgelijke trend wordt waargenomen voor hart- en vaatziekten, waarvoor de ziektelast is afgenomen van 2.808 YLL's per 100.000 personen tot 2.151 YLL's per 100.000 personen in 2021. Desondanks is, omwille van COVID-19, het aantal infectieziekten toegenomen, van 691 YLL's per 100.000 individuen tot 2.975 YLL's per 100.000 individuen. Nadien daalde deze opnieuw tot 1.867 YLLs per 100.000 in 2021.
Volgens de Global Burden of Disease 2019 study [2] was het geschatte aantal voor leeftijd gecorrigeerde verloren levensjaren door vroegtijdige sterfte hoger dan het EU-14 gemiddelde, waardoor België als derde slechtste gerangschikt staat binnen de EU-14.
Belgische ziektelast visualisatie tool
Belgian National Burden of Disease Study. Guidelines for the calculation of Disability-Adjusted Life Years in Belgium, September 2023
Download Samenvatting in tabelvorm (.xlsx) 488 KB
Wat zijn de aandoeningen met de grootste gezondheidsimpact in België? Welke risicofactoren dragen het meest bij tot de ziektelast? Hoe evolueert de ziektelast over de tijd en hoe groot is de ziektelast in vergelijking met onze buurlanden? Om een antwoord te kunnen bieden op deze vragen, voert Sciensano een nationale ziektelaststudie uit, waarbij de gezondheidsimpact van de 38 voornaamste aandoeningen in België wordt bekeken.
De ziektelast ten gevolge van vroegtijdige sterfte wordt berekend aan de hand van verloren levensjaren (Years of Life Lost, YLL). YLLs worden berekend door de sterfte (in aantallen) te vermenigvuldigen met de levensverwachting op de leeftijd van sterfte. De YLL geeft hierdoor het aantal levensjaren weer die een persoon verloren heeft ten gevolge van vroegtijdige sterfte door een specifieke aandoening.
De ziektelast werd geschat per leeftijd, geslacht en gewest, waardoor een gedetailleerde analyse van de gezondheidsstatus in België mogelijk wordt. De gedetailleerde schattingen kunnen worden geraadpleegd via https://burden.sciensano.be/shiny/daly.
Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Ziektelast : Verloren levensjaren door vroegtijdige sterfte, Health Status Report, 11 Juli 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/ziektelast/verloren-levensjaren-door-vroegtijdige-sterfte
Alle schattingen zijn in meer detail beschikbaar in onze interactieve online applicaties:
Schattingen voor mortaliteit en verloren levensjaren voor 131 doodsoorzaken
Schattingen voor de verloren gezonde levensjaren door morbiditeit voor 56 kankers
Schattingen voor de ziektelast van 38 voornaamste aandoeningen
In 2021 leidden de 38 belangrijkste ziekten tot een verlies van 2.525.658 gezonde levensjaren (21.864 DALYs per 100.000). Geestelijke stoornissen en stoornissen door middelengebruik, kanker en aandoeningen aan het bewegingsapparaat waren de belangrijkste ziektegroepen, goed voor 52% van de totale ziektelast. De top 5 van specifieke oorzaken voor DALYs waren depressie (7,1%), COVID-19 (6,7%), ischemische hartziekte (6,2%), longkanker (6,1%) en lage rugpijn (5,6%).
De totale ziektelast (DALYs) in grotere mate toegeschreven worden aan vroegtijdige sterfte (55%) dan aan verminderde levenskwaliteit (45%). Tussen aandoeningen was er onderling een grote variatie in de bijdrage van de mortaliteits- en morbiditeitseffecten. De ziektelast was bij sommige aandoeningen bijna volledig toe te schrijven aan een verlies van levenskwaliteit (bv. zintuigelijke aandoeningen), terwijl deze bij andere aandoeningen bijna volledig toe te schrijven was aan vroegtijdige sterfte (bv. verwondingen).
Mannen hebben een hogere ziektelast dan vrouwen. Bij mannen bedroeg het voor leeftijd gecorrigeerde aantal DALYs 25.145 per 100.000 in 2021, waarvan 59% kon toegeschreven worden aan vroegtijdige sterfte en 41% aan verminderde levenskwaliteit. Bij vrouwen waren de voor leeftijd gecorrigeerde DALYs gelijk aan 18.863 per 100.000 in 2021, waarvan 50% kon toegeschreven worden aan vroegtijdige sterfte en 50% aan verminderde levenskwaliteit. Bij mannen was COVID-19 de belangrijkste aandoening voor een verlies aan gezonde levensjaren (1.990 DALYs per 100.000), terwijl dit bij vrouwen depressie was (1.790 DALYs per 100.000).
De ziektelast in België wordt grotendeels gedragen door de oudere bevolking. De meerderheid (37%) van de DALYs in de Belgische bevolking wordt gedragen door de groep van mensen met een leeftijd tussen 65 en 84 jaar, gevolgd door de groep tussen 45 en 64 jaar. De jongste groep (< 15 jaar) was goed voor 1% van het totale aantal verloren gezonde levensjaren. De ziektelast per persoon was het hoogst in de oudste groep van mensen met een leeftijd van 85 jaar en ouder (142.667 DALYs per 100.000) gevolgd door de groep met een leeftijd tussen 65 en 84 jaar oud (97.600 DALYs per 100.000). In de groep met een leeftijd tussen 45 en 64 jaar, ging er een totaal van 58.911 DALYs per 100.000 verloren, gevolgd door een totaal van 55.049 DALYs per 100.000 bij de groep tussen 15 en 44 jaar oud. De belangrijkste ziektegroepen met de hoogste impact waren chronische ademhalingsziekten bij kinderen jonger dan 5 jaar, neurologische aandoeningen bij kinderen tussen 5 en 14 jaar, psychische aandoeningen en stoornissen in middelengebruik bij jongeren en volwassenen tussen 15 en 64 jaar, aandoeningen aan het bewegingsapparaat in de groep van 65 tot 84 jaar en hart- en vaatziekten in de oudste groep van 85 plussers.
Na het corrigeren voor de verschillen in leeftijd en inwonersaantallen, bleek de ziektelast het hoogst te zijn in het Waalse Gewest (25.715 DALYs per 100.000), gevolgd door het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (23.235 DALYs per 100.000) en het Vlaams Gewest (19.394 DALYs per 100.000). In het algemeen verschillen de belangrijkste ziektegroepen niet tussen de gewesten, maar de rangschikking van deze belangrijke groepen varieert wel. Zo zijn psychische stoornissen en stoornissen in middelen de groep met de grootste impact in all Gewesten, gevolgd door kanker. Musculoskeletale aandoeningen staan op plaats 3 in het Brusselse Hoofstedelijk Gewest en het Vlaamse Gewest, terwijl in het Waalse Gewest de groep van hart- en vaatziekten de top 3 vervolledigd.
Wanneer we veranderingen over de tijd corrigeren voor veranderingen in bevolkingsaantallen en samenstelling volgens leeftijd, is de ziektelast van kanker gedaald van 4.561 DALYs per 100.000 personen in 2013 naar 3.908 DALYs per 100.000 personen in 2021. Een soortgelijke trend wordt waargenomen voor hart- en vaatziekten, waarvoor de ziektelast is afgenomen van 3.094 DALYs per 100.000 personen in 2013 tot 2.506 DALYs per 100.000 personen in 2021. Daarentegen is de ziektelast van psychische aandoeningen en stoornissen in middelengebruik gestegen van 4.339 DALYs per 100.000 in 2013 naar 4.589 DALY's per 100.000 in 2021. De ziektelast van musculoskeletale was 2.567 DALYs per 100.000 in 2013 en 2.771 DALYs per 100.000 in 2021, en bleef stabiel in de tijd. Door de intrede van COVID-19 is de ziektelast te wijten aan infectieziekten toegenomen tussen 2019 en 2020. De ziektelast steeg van 692 DALYs per 100 000 personen in 2019 tot 3.008 DALYs per 100 000 personen in 2020. In 2021 daalde deze ziektelast opnieuw naar 1.939 DALYs per 100,000 personen.
Volgens de Global Burden of Disease 2019 studie [7] was het geschatte aantal voor leeftijd gecorrigeerde verloren gezonde levensjaren in België hoger dan het EU-14 gemiddelde, waardoor België de op één na hoogste totale ziektelast heeft van alle EU-14-landen, na Griekenland.
Belgische ziektelast visualisatie tool
Belgian National Burden of Disease Study. Guidelines for the calculation of Disability-Adjusted Life Years in Belgium, September 2023
Download Samenvatting in tabelvorm (.xlsx) 488 KB
Wat zijn de aandoeningen met de grootste gezondheidsimpact in België? Welke risicofactoren dragen het meest bij tot de ziektelast? Hoe evolueert de ziektelast over de tijd en hoe groot is de ziektelast in vergelijking met onze buurlanden? Om een antwoord te kunnen bieden op deze vragen, voert Sciensano een nationale ziektelaststudie uit, waarbij de gezondheidsimpact van de 38 voornaamste aandoeningen in België wordt bekeken.
De ziektelast kan worden berekend aan de hand van de verloren gezonde levensjaren (Disability-Adjusted Life Year; DALY). Het gebruik van deze DALYs maakt het mogelijk om zowel verloren gezonde levensjaren ten gevolge van het leven met een beperking (Years Lived with Disability, YLD) als verloren gezonde levensjaren ten gevolge van vroegtijdige sterfte (Years of Life Lost, YLL) in kaart te brengen. Hierdoor laat de DALY een vergelijking toe tussen verschillende ziekten, letsels en risicofactoren.
De ziektelast werd geschat per leeftijd, geslacht en gewest, waardoor een gedetailleerde analyse van de gezondheidsstatus in België mogelijk wordt. De gedetailleerde schattingen kunnen worden geraadpleegd via https://burden.sciensano.be/shiny/daly.
Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Ziektelast: Verloren gezonde levensjaren, Health Status Report, 11 Juli 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/ziektelast/verloren-gezonde-levensjaren
