Algemene informatie omtrent borstkanker
| In België is borstkanker de meest voorkomende kanker bij vrouwen met gemiddeld ongeveer 11.000 nieuwe diagnoses per jaar.[1] Dit type van kanker komt eveneens voor bij mannen hetzij in mindere mate met gemiddeld 100 nieuwe gevallen per jaar. In totaal waren er in 2021 88.512 vrouwen met een diagnose van borstkanker. Dit betreft 1,5% van de vrouwelijke bevolking in België.[2] | “Gemiddeld 11.000 nieuwe borstkankerdiagnosen per jaar bij vrouwen.”
|
Meer dan 80% van de diagnosen vindt plaats na een leeftijd van 50 jaar. De gemiddelde leeftijd bij vrouwen is 64 jaar. 42% van de diagnosen worden reeds in een vroeg stadium vastgesteld. Door de opzet van screeningsprogramma’s poogt men dit te bewerkstellingen. In België namen in 2021 59% vrouwen tussen 50 en 69 jaar deel aan een georganiseerde screening voor borstkanker.[3]
Evolutie aantal nieuwe diagnosen bij vrouwen
Aantal nieuwe diagnosen van borstkanker per 100.000 vrouwen en per leeftijdsgroep in 2022
|
Percentage vrouwen met borstkanker per stadium bij diagnose |
|
De overlevingskansen na een diagnose van borstkanker zijn 93,3% na 5 jaar. In de leeftijdsgroep van 15-69 jaar bedraagt de overlevingskans ongeveer 95%. Dit percentage daalt tot 90,6% bij vrouwen ouder dan 70 jaar.
Meer weten? belgian-cancer-registry.shinyapps.io/data_app/
Zorgprogramma’s borstkanker
Huidige zorgprogramma’s
Om de kwaliteit en de toegang tot de best mogelijke zorg voor patiënten te garanderen, werd in 2007 een K.B. gepubliceerd dat de normen vastlegt waaraan programma’s voor gespecialiseerde oncologische zorg voor borstkanker moeten voldoen om erkend te worden.[4] Dit K.B. bepaalt de criteria waaraan een ziekenhuislocatie moet voldoen om erkend te worden als “borstkliniek”. De criteria zijn voornamelijk gebaseerd op de aanwezigheid en de samenstelling van het multidisciplinaire team en op het minimale activiteitenvolume. Een borstkliniek is dus een gespecialiseerde afdeling binnen een ziekenhuis, die uitsluitend gewijd is aan de behandeling van oncologische borstaandoeningen. Dit K.B. belet echter niet dat patiënten behandeld kunnen worden in een kliniek die niet voldoet aan bovengenoemde criteria. Borstkankerzorg wordt momenteel georganiseerd door samenwerking tussen coördinerende borstklinieken en satellietborstklinieken. In totaal zijn er in op 1 januari 2025 76 officieel erkende borstklinieken.
Meer weten? over de lokalisatie van borstklinieken
Coördinerende borstklinieken
In deze klinieken dienen jaarlijks minstens 125 nieuwe gevallen van borstkanker gediagnosticeerd en behandeld te worden. Een gespecialiseerd team biedt een uitgebreide multidisciplinaire medische en paramedische zorg. Alle meest complexe fasen van de patiëntenzorg moeten worden uitgevoerd in één van de coördinatieklinieken, inclusief diagnose, voorbereiding van het behandelplan, chirurgie en revalidatie.
Satellietborstklinieken
Deze klinieken werken nauw samen met een coördinerende borstkliniek. In deze klinieken moeten jaarlijks minstens 60 nieuwe gevallen van borstkanker gediagnosticeerd en behandeld worden. Vervolgbehandelingen, zoals chemotherapie of radiotherapie, kunnen ook in deze klinieken worden uitgevoerd.
Deze twee types van borstklinieken dienen nauw samen te werken om de kwaliteit van de zorg te garanderen en tegelijkertijd rekening te houden met de woonplaats van de patiënt. Idealiter vinden de meer gespecialiseerde en gecompliceerde aspecten van de zorg plaats in de coördinerende borstkliniek, terwijl de standaard vervolgzorg wordt geleverd in de satellietkliniek in de buurt van de woonplaats van de patiënt.
Spreiding van de coördinerende en satellietborstklinieken (01/01/2025)
Toekomstige zorgprogramma’s
De regelgeving omtrent de zorgprogramma’s voor borstkankerzorg werd hervormd naar aanleiding van het KCE-rapport “Borstkanker: maken geaccrediteerde borstklinieken het verschil?” in 2023. Het rapport toont aan dat het concentreren van specialistische zorg in referentiecentra met de nodige expertise en een multidisciplinair team resulteert in een betere kwaliteit van zorg. Daarentegen is het risico om te overlijden aan borstkanker 30% hoger voor patiënten die worden behandeld in niet-geaccrediteerde klinieken.
Meer weten? https://kce.fgov.be/nl/borstkankerzorg-in-centra-met-en-zondererkenning-voor-borstkanker-is-er-een-verschil
Naar aanleiding van dit rapport en met het oog op een geconcentreerde zorgverlening is de geldende wetgeving aangepast.
Alle chirurgische ingrepen (borstsparende chirurgie, mastectomie, lymfeklierchirurgie, reconstructieve chirurgie) mogen in de toekomst alleen worden uitgevoerd in een coördinerende borstkliniek. Bovendien moet een multidisciplinair oncologisch overleg voor elke patiënt plaatsvinden in de coördinerende borstkliniek. Daarnaast wordt de medische en verpleegkundige omkadering versterkt. De specifieke voorwaarden die nodig zijn om een coördinerende borstkliniek als zodanig te definiëren, worden ook gespecificeerd in de wetgeving.
|
Daarnaast zijn er ook wijzigingen gepland voor satellietborstklinieken. Deze zullen worden vervangen door geaffilieerde borstklinieken. Deze geaffilieerde borstklinieken zullen zich richten op diagnostische procedures, radiotherapie, aanvullende systemische behandelingen en opvolging van kwaadaardige aandoeningen van de borst. De behandeling wordt gedefinieerd in het individuele zorgplan van de patiënt dat is opgesteld in het coördinerend zorgprogramma waarmee de geaffilieerde borstkliniek een verplichte samenwerkingsovereenkomst heeft gesloten. De verplichte ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst zal een duidelijk kader bieden voor samenwerking in het kader van alle aspecten van patiëntenzorg. Elke borstkliniek dient een minimaal activiteitenniveau te behouden en dient te voorzien in een minimale supervisie van het personeel. Om dit nieuwe organisatiemodel operationeel te maken, is er een overgangsperiode voorzien. De wijzigingen zullen van kracht worden vanaf |
 |
Meer weten?
Koninklijk besluit van 26 april 2007 houdende vaststelling van de normen waaraan het coördinerend
gespecialiseerd oncologisch zorgprogramma voor borstkanker en het gespecialiseerd oncologisch zorgprogramma voor borstkanker moeten voldoen om te worden erkend.
[1] Bron: Kankerregister (2024). Cancer Fact Sheets 2022, Belgian Cancer Registry (BCR), 2024 Geraadpleegd van https://kankerregister.org/nl/publicaties/cancer-fact-sheet-borstkanker-2022
[2] Sciensano (2024). Niet-Overdraagbare aandoeningen: Kanker. Health Status Report. Geraadpleegd van https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/niet-overdraagbare-aandoeningen/kanker
[3] Gerkens Sophie, Lefèvre Mélanie, Bouckaert Nicolas, Levy Muriel, Maertens de Noordhout Charline, Obyn Caroline, Devos Carl, Scohy Aline, Vlayen Annemie, Yaras Harun, Janssens Christophe, Meeus Pascal. Performantie van het Belgische gezondheidssysteem: rapport 2024. Health Services Research (HSR). Brussel. Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). 2024. KCE Reports 376A. DOI: 10.57598/R376A.
[4] Koninklijk Besluit van 15 december 2013, gepubliceerd op 23 december 2013, tot wijziging van het koninklijk besluit van 26 april 2007 houdende vaststelling van de normen waaraan het gespecialiseerd oncologisch zorgprogramma voor borstkanker moet voldoen om te worden. Geraadpleegd op http://www.ejustice.just.fgov.be/eli/besluit/2013/12/15/2013024439/staatsblad